Jimmy ist ein einsamer 11-jähriger Junge, bis Tristan in seine Klasse kommt. Tristan ist mit seinen 7 Geschwistern und Eltern aus dem Kosovo geflohen und lernt mit Jimmys Hilfe Niederländisch und die Gepflogenheiten in seiner neuen Heimat kennen.
Ich fand es anfangs verwirrend, dass mit Belgischen Francs bezahlt wird. Die Handlung spielt also vor der Währungsreform. Es werden die politischen Hintergründe der Kosovo-Krise erwähnt und einigermaßen kindgerecht beschrieben.
Die Autorin hat eine ganz besondere Art Spannung in ihren Geschichten aufzubauen. Ich spürte beim Lesen, dass es viel mehr als eine nette Kindergeschichte über Freundschaft zu einer Flüchtlingsfamilie werden würde und bis zur letzten Seite, bis zum letzten Satz steigt die Aufregung und ich wollte das Buch gar nicht mehr aus der Hand legen.
Der titelgebende "ehrliche Finder" ist Jimmy selbst, der sich als Sammler und Finder von Dingen sieht. Trotzdem fand ich den Titel nicht so richtig passend zur Geschichte, weil er abgesehen vom ersten Kapitel kaum eine wesentliche Rolle spielt.
Das Buch handelt ganz besonders von Freundschaft, vom Anderssein, von Familie und den Gedanken, die sich ein Kind zum Thema Flucht, Flüchtlinge und zu noch so vielen anderen Dingen macht.
Fazit: gewaltiger Kurzroman, dessen Geschichte sich langsam aufbaut, aber unerwartet endet. ( )

In previous years, for several decades, Het Boekenweekgeschenk, the annual 92-page novella or short novel commissioned by the National Committee for the Promotion of the Book, and presented for free to book buyers during the Dutch Week of the Book, each year in March, was written by well-established authors. However, for 2023, it was written by a young writer, Lize Spit whose first novel had only been published 8 years before, in 2015. To many readers, therefore, she was quite unknown.

De eerlijke vinder is a fairly traditional story, with a clear plot, and recognizable characters. Perhaps for this reason, or to suggest that both main characters are slightly botched, there are some quircky sentences that make readers frown.

The story is about two young boys who live in an undistinct small town. The local lad, named Jimmy, Belgian, is autistic and quite turned into himself, preoccupied with an obsessive way of collecting tokens from bags of crisps. His sole friend is a boy of his own age, Tristan, who is an immigrant, from Kosovo. As the story progresses Tristan gains a hold over Jimmy, and in the end persuades Jimmy to do something dangerous to prove his loyalty to Tristan.

It is a psychologically strong story, which, however, leaves readers wondering whether there is more to it. The novella creates a tension between the readers (or critics')'reflex to look for a connection between the fictional work and reality, or try to see greater significance where there may not be. ( )

De eerlijke vinder van Lize Spit is het Boekenweekgeschenk van 2023. Ik heb nog nooit iets van Spit gelezen dus ik was benieuwd en ik vond het een prima verhaal.

Jimmy Sluis is een jongen uit een gebroken gezin die zo zijn eigen routines en obsessies heeft. Zijn vader was een verzekeringsagent die wat dorpelingen benadeeld heeft en is vertrokken. Jimmy is een meesterverzamelaar en heeft een vaste route langs allerlei automaten om te kijken of daar nog muntjes in zijn achtergelaten. Met die muntjes kan hij chips kopen. Niet om de chips, maar om de flippo’s.

Flippo’s? Jazeker, we zitten in een flashback naar eind vorige eeuw toen die dingen een rage waren. Jimmy kan zijn geluk niet op als hij uit een geldautomaat een pak Belgische francs ziet steken waar hij enorm veel chips mee kan kopen om zijn verzameling flippo-albums compleet te maken. Niet alleen zijn verzameling, hij legt eenzelfde verzameling aan voor zijn vriend Tristan Ibrahimi, die met zijn grote familie uit Kosovo over land naar België is gevlucht.

Als eerlijke vinder worden hij zo een gevierd verzamelaar en plaatselijke roem zal zijn deel zijn, zo stelt hij zich het tenminste voor. Helaas, er komt een kordate dame het gevonden geld terug eisen en Jimmy is terug bij af;

Net was Jimmy nog op het gemeenteplein gehuldigd, het applaus was zelfs nog niet uitgedoofd, en nu moest hij alles terugdraaien. Tristan moest zijn opengevallen mond weer dichtdoen en de net overhandigde albums aan Jimmy teruggeven, de burgemeester slikte zijn speech weer in, de gemeentearbeiders klapten alle tafeltjes weer dicht en draaiden het tafelpapier weer op de rol, de hele ceremonie was een vergissing, al die flippo’s moesten opnieuw in de chipszakken, de zakken weer de aanhangwagen in…

De belevingswereld van Jimmy staat in schril contrast met die van Tristan. Hij is in de klas aan Jimmy toegewezen en Jimmy kwijt zich goed van deze taak. Hij leert hem de taal en zorgt dat hij bij blijft over de behandelde stof in de klas. Dan wordt Jimmy uitgenodigd om te blijven slapen bij Tristan.

Je voelt de hele tijd dat er iets speelt en uiteindelijk wordt het duidelijk; het gezin krijgt geen verblijfsvergunning en moet terug naar het land van herkomst. Als Jimmy bij Tristan aankomt met spullen voor de logeerpartij neemt hij ook de flippo-albums voor Tristan mee om ze officieel te overhandigen. Daar is echter nog geen tijd voor.

Tristan heeft namelijk met zijn zus Jetmira een plan bedacht en Jimmy moet daarvoor een proef ondergaan. Dat plan moet de uitzetting voorkomen en Jimmy staat bovenaan de lijst met personen die hier het beste bij kunnen helpen. Jimmy aarzelt maar doorstaat de proef. Hierna gaat hij voor het eten met Tristan groenten uit de tuin halen voor het eten van die avond. Tristan vraagt of hij een slak durft te eten en houdt hem voor Jimmy’s mond. Omdat Jimmy ongeveer weet wat voor ontberingen Tristan al met zijn familie heeft moeten doorstaan wil hij niet weigeren en stopt hij de slak in zijn mond;

Hij zou niet kokhalzen, hij moest dit kunnen. Jimmy dacht aan zaken waarbij deze kleine hap in het niet zou vallen…Als je de teleurstelling over zijn vader, die nooit had gebeld om naar zijn schoolresultaten te vragen, zou laten inkoken tot een hapje ter grootte van een slak, dan zou dat taaier zijn dan dit.

Jimmy vindt zowaar een moment om de flippo-verzameling aan Tristan te overhandigen, maar niet nadat ze hun zelfbedachte hapje Papriprak hebben klaargemaakt, met chips als hoofdingrediënt. De logeerpartij van die avond verloopt wat anders dan Jimmy het zich had voorgesteld en ook hier komen de twee belevingswerelden mooi tegenover elkaar te staan, Spit doet dit best goed.

De oplossing die Tristan en Jetmira hebben bedacht en waarin Jimmy een rol moet gaan spelen ga ik niet weggeven, maar Spit bouwt mooi de spanning op naar de climax van het verhaal. Achterin het boekje lezen we nog dat de novelle gebaseerd is op het verhaal van de familie Zenelaj. Dit gezin kwam in november 1998, op de vlucht voor de Kosovo-oorlog, In België terecht en werd door het dorp Viersel opgevangen. Het gezin werd uitgewezen, maar na massaal protest van het dorp werd hun uiteindelijk toch asiel verleend. Dit is geen spoiler voor de afloop van dit verhaal overigens. ( )

Het verhaal heeft wel enige overeenkomst met Het Smelt, een soortgelijke structuur en een soortgelijk plot. De openingszin deed mij al denken aan Het Smelt. Daarmee is dus al veel gezegd. Het verhaal is sterk en aangrijpend verteld. Met een paar vreemde en soms onlogische trekjes. En enigszins luguber. De schijnbare voorspelbaarheid maakt het verhaal soms wat minder interessant, er zijn een aantal passages die, hoewel goed geschreven, wat saai zijn. ( )

Knap gedaan, vooral binnen het korte bestek van het Boekenweekgeschenk. Twee jongens van 10 en 12: Jimmy Vlaams, nogal autistisch, zijn vader is weg en wordt uitgekotst door het dorp wegens oplichting met verzekeringen, we kijken door zijn ogen; en Tristan een Kosovaars-Albanese vluchteling, lid van een groot gezin met zeven kinderen dat geknuffeld wordt door het dorp. Jimmy treedt op als zijn beschermer op school en “onderwijzer” van het hele gezin, waarvoor hij zich heel veel moeite geeft. Tristan is zijn beste vriend – en ook zijn enige. Jimmy verzamelt flippo’s op een nogal obsessieve manier, ze zijn zijn liefste bezit. Jimmy heeft voor Tristan een prachtig gesorteerde verzameling flippo’s klaargemaakt als geschenk. Er hangt een voortdurende dreiging over het verhaal, dat Jimmy afgewezen zal worden, teleurgesteld, in het ongeluk gestort. Op de dag van het verhaal zal hebben Tristan gaan logeren omdat die met zijn oudere zus een plan heeft bedacht, een plan dat noodzakelijk is omdat de familie dreigt uitgewezen te worden naar het zogenaamd veilige Kosovo. Voor dat plan wordt Jimmy gebruikt cq bij dat plan moet hij helpen: hij kan niet zwemmen en moet in het kanaal springen opdat Tristan hem redt en dankzij deze heldendaad met zijn familie in België mag blijven. Voor de flippo-verzameling, die door de keuken verspreid wordt, heeft Tristan niet veel respect. Jimmy is doodsbang, maar springt in het kanaal; als de hulpdiensten eindelijk als toeschouwer in aantocht zijn, springt Tristan in het water en zal hem redden. Maar de sirenes doen hem verstijven van angst. Hier houdt het boek op. Goed! Ook de doorkruising van verwachtingen is goed gedaan. Hoezeer Jimmy ook zijn best doet, hoe hij zich ook opoffert, dat kan toch de trauma’s en de angst en het belang van de vluchtelingen die buiten België geen leven voor zichzelf zien niet compenseren. ( )