De jonge Freya is met haar man en zoontje aan boord van de Achille Lauro. Het schip brengt hen van Nieuw-Zeeland terug naar Nederland. Maar ze gaan niet samen van boord. Freya verlaat Herman en zoontje Volkert.
Freya bezoekt regelmatig haar moeder en probeert haar te laten praten over hun tijd in Indonesië. Maar haar moeder wil daar maar weinig over kwijt; ze geeft aan blij te zijn dat Freya geen herinneringen heeft aan het verblijf in het jappenkamp; zij was immers nog maar een peuter. Maar is dat wel zo?
Freya's vader kon pas zes jaar later vanuit Indonesië naar Nederland komen, maar de gezinshereniging is niet zoals ze zich voorgesteld hadden; de man is zwaar getraumatiseerd.
Het verhaal volgt het leven van Freya, een leven dat vervlochten raakt met de geschiedenis van het beroemde cruiseschip.
Ik vond het een boeiend, maar treurig verhaal. Freya's leven kwam op mij als weinig vreugdevol over.
De hoofdstukken over Freya worden afgewisseld met vertellingen door het schip (!). Die delen beginnen steeds met de coördinaten van waar het schip zich op dat moment bevindt. Het schip vertelt - als zij het een persoon - zijn eigen geschiedenis en de observaties van Freya. Een pratend schip, dat klinkt niet echt aantrekkelijk, en het was zeker wennen in het begin, maar toch geeft het het verhaal een extra dimensie.
Achterin het boek staan extra's: historische feiten (1929 - 1994), een verklarende woordenlijst (Indonesische en Japanse woorden) én ook nog leesclubvragen. ( )

Ik was al meteen geboeid van bij het eerste hoofdstuk, waarin het schip als personage opgevoerd wordt. Snel zal blijken dat er een diepe band is tussen de vrouw en het schip. Die band brengt ons ook terug naar de roots van Freya. Haar ouders waren als Nederlanders op Indonesië (toen nog Nederlands-Indië) slachtoffer van de Jappen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoe dat verleden doorwerkt in Freya is heel mooi in beeld gebracht.
Zeevonk is geen autobiografische roman. Wel putte de schrijfster onder meer uit de ervaringen van haar moeder die geboren is in Indonesië en uit haar eigen ervaring: in 1967 reisde Zwaan op de Achille Lauro met haar geëmigreerde ouders terug naar Nederland.
Boeiende roman met veel empathie geschreven.
( )

De eerste keer dat Freya de loopplank van de Achille Lauro op liep was in 1967. Het imposante schip zou haar samen met haar man Herman en de kleine Volkert vanuit Nieuw- Zeeland terug brengen naar Nederland. De terugkeer moest een einde maken aan haar affaire met een muziekleraar, althans dat was de bedoeling. Maar de minnaar bleek eveneens aan boord te zijn en net voor het schip de Rotterdamse haven binnenvoer veranderde Herman van gedachten; hij zou met zijn zoontje terugreizen naar Nieuw-Zeeland en Freya en haar minnaar David konen hun samenzijn voortzetten in het grijze Nederland. De liefde zou niet lang duren en Freya aarzelt dan ook geen seconde als ze bijna 10 jaar later in een advertentie leest dat de rederij van de Achille Lauro verpleegsters zoekt om passagiers te begeleiden die medische zorg nodig hebben tijdens hun cruise. Op deze manier zal ze nog verschillende keren meereizen met het schip waarop ze in 1971 ook al eens een vakantietocht rond de Oostzee maakte.

Door de reizen van Freya leer je ook de geschiedenis van dit beroemde cruiseschip kennen. Ik heb het meestal niet zo op pratende huizen, auto’s of meubelstukken, zelfs bij sprekende dieren heb ik zo mijn bedenkingen, maar in Zeevonk vond ik het een geweldige vondst van de schrijfster om het schip haar eigen geschiedenis te laten vertellen. Ik kan me niet herinneren ooit een passage gelezen te hebben waarin een botsing tussen twee passagiersschepen met zoveel passie en hartstocht beschreven werd als de aanvaring in 1953 tussen de toen nog ‘Willem Ruys’ en ‘De Oranje’. De historische feiten van het turbulente ‘leven’ van het schip dat in 1939 begon op de werf van Vlissingen en in 1994 eindigde in de Indische Oceaan komen allemaal voorbij en worden vol emotie beschreven van uit het gezichtspunt van het schip. En altijd is daar weer Freya, naar wiens komst het schip met vreugde uitkijkt.

Net als in het verhaal van het schip kent ook het leven van Freya een scala aan gevoelens die variëren van nieuwsgierigheid, verrukking en begrip tot schaamte, verdriet en berusting. Als dochter van een moeder die de verschrikkingen van het Jappenkamp aan de lijve ondervond en een vader die de politionele acties daarna doorstond was er bij haar thuis in Nederland weinig reden om over het verleden te praten. Haar vader stierf kort na zijn terugkeer en haar moeder kapte haar vragen af met de opmerking dat ze gelukkig nog te klein was om zich iets van de tijd in Indonesië te kunnen herinneren. De jonge Freya hoopte het geluk te vinden in Nieuw-Zeeland door in te gaan op de uitnodiging van de iets oudere Herman die een bruid zocht. De geboorte van hun zoon bracht Freya verdriet en teleurstelling. Ze slaagde er niet in een band met haar zoon te krijgen in tegenstelling tot Herman die vanaf het prille begin een diepe verbondenheid met Volkert voelde. Later zal ze beseffen dat haar eigen opvoeding er misschien wel debet aan is geweest, maar destijds voelde ze zich een moeder die op alle fronten tekort schoot. Het bleef een schrijnende wond, die haar hele verdere leven beheerste, een bijna vlak verdriet dat door het boek heen mooi weergegeven werd. Pas aan het einde van haar leven hoort Freya details over de mensonterende omstandigheden waarin haar ouders toentertijd probeerden te overleven. In een ontroerende scenes lees je hoe ze ineens begrijpt waarom haar moeder nooit iets weggooide en waarom ze haar met een ‘jij red je wel’ dikwijls alleen naar belangrijke gebeurtenissen liet gaan. En hoewel er al die jaren contact bleef met haar echtgenoot en het huwelijk nooit verbroken werd was er geen plek op de wereld waar ze zich zo veilig en thuis voelde als op de eindeloos uitgestrekte zee aan boord van haar schip, de Achille Lauro.

Zeevonk in de Noordzee
Na Parnassia schreef Joshua Zwaan opnieuw een roman waarin historische feiten vermengt worden met een verzonnen verhaal. Om de geschiedenis van een schip tot onderwerp van een roman te nemen moet je denk ik wel iets van een connectie met het schip hebben en die was er ook. De schrijfster was zelf één van de passagiers aan boord van de Achille Lauro toen deze in 1967 als laatste schip door het Suez Kanaal voer, voor de zesdaagse oorlog tussen Israël en de Arabische buurlanden uitbrak. De naam Achille Lauro kende ik, maar ik wist niet dat het schip eerder Willem Ruys heette en ik was verbaasd over het aantal branden aan boord van het schip. Voor de rest had ik vage herinneringen aan een schip dat jarenlang aan de ketting lag en berichten over een kaping. Het levensverhaal van Freya werd op een natuurlijke manier verweven met deze gebeurtenissen. Haar twijfel, haar nieuwsgierigheid, het telkens opnieuw uitstellen, de bevrijding die ze aan boord voelde werden op een mooie indringende manier weergegeven. Ik heb genoten van dit mooie ‘liefdesverhaal’ waarin een vonk oversprong tussen een vrouw en een schip. Een vonk die net als het natuurverschijnsel een bijzondere gloed aan het verhaal gaf.

Recensie door: Janneke Houtstra ( )

Alhoewel ik altijd beweer dat ik boeken over boten, zeereizen of de zee zelf niet zo graag lees, vond ik dit een prachtig boek. Het hoofdpersonage worstelt met de gebeurtenissen uit haar verleden en met name uit het verleden van haar ouders, omdat deze er nooit hebben willen over praten. Haar moeder was na de gevangenschap ij het Jappenkamp in Indonesië al haar emoties kwijt en legde enkel de nadruk op zelfstandig zijn, zonder enige schijn van liefde, zonder een knuffel. Hierdoor geraakt de dochter gevangen in een leven zonder liefde en dat brengt heel wat pijn met zich mee.
Ik vond het mooi dat ook het schip, oorspronkelijk de Willem Ruys, maar later verschillende malen omgedoopt , onder meer tot de Achillo Lauro, in afwisselende hoofdstukken een (aanvullend) deel van het verhaal vertelt.
Een mooie mix van fictie en feiten.

Andere meningen/besprekingen:

8weekly: http://www.8weekly.nl/artikel/10722/josha-zwaan-zeevonk-wat-een-vrouw-en-een-boo... ( )