Chuden Kabimo

Zoals Nederland de Libris Literatuur Prijs heeft, Groot Brittannië de Booker Prize en Frankrijk de Prix Goncourt, zo heeft India de JCB Prize for Literature. Wie graag een boekje over de grens leest zou de longlist en shortlist in de gaten kunnen houden, er staan interessante boeken op. Song of the soil van Chuden Kabimo stond op de shortlist van 2022. Het is een vertaling naar het Engels vanuit het Nepalees, wat één van de (vele) talen is die in India wordt gesproken.

Dat laatste leerde ik overigens door het lezen van dit boek, waarvan ik oorspronkelijk dacht dat het uit Nepal kwam. In het uiterste noordoosten van India, ingeklemd tussen Nepal, Tibet, Bhutan en Bangladesh ligt namelijk nog een stukje India, waar ongeveer 40% van de bevolking etnisch Nepalees is en Nepalees spreekt. Deze bevolking, of althans een deel ervan, vraagt al sinds 1907 om een eigen staat, die de naam Gorkhaland zou moeten dragen. In de jaren 1980 nam die vraag de vorm aan van een gewapende strijd. Die strijd staat min of meer centraal in dit boek, hoewel de hoofdpersonen ervan bepaald niet tot de grote ideologen van de strijd behoren. Eerder zijn zij naïeve jongens, op zoek naar avontuur, saamhorigheid of persoonlijke erkenning. En worden zij gebruikt door oudere mannen die grote politieke idealen prediken, maar zeker niet het beste met hun volgelingen voorhebben. En als het erop aan komt gaat hun eigen machtspositie boven het gezamenlijke doel, waardoor de onafhankelijkheidsbeweging al snel in rivaliserende groepen uiteenvalt. Niet zo verbazingwekkend dus dat er nooit een Gorkhaland gekomen is.

Het boek heeft een nodeloos ingewikkelde vertelstructuur, met een verhaal binnen een verhaal. De eerste verteller die aan het woord komt is een jongeman die ontsnapt is aan het arme bergdorp in Darjeeling waar hij is opgegroeid. Als hij hoort dat zijn jeugdvriend Norden bij een aardverschuiving om het leven is gekomen, keert hij voor het eerst in jaren terug naar zijn dorp. Hij heeft tegenstrijdige herinneringen aan die tijd, aan de armoede, maar ook aan de vriendschap en het plezier. In het bijzonder denkt hij terug aan de keer dat hij en Norden op zoek gingen naar Nordens mysterieuze verdwenen vader.

Tijdens die zoektocht ontmoetten ze een oudere man, die hen vertelde over hoe hij als jongeman, samen met Nordens vader Ripden, meedeed aan de strijd voor een onafhankelijk Gorkhaland. Deze man ontpopt zich tot de tweede verteller van het boek, en vertelt dus eigenlijk een verhaal in een verhaal. Een nodeloos omslachtige aanpak, vooral omdat dit verhaal in het verhaal de hoofdmoot van het boek vormt. De oorspronkelijke verteller lijkt een bijna overbodige bijfiguur, die niet goed uit de verf komt. Wat heeft hij meegenomen uit de verhalen van de oude man? Hoe kijkt hij zelf, in de tegenwoordige tijd, naar de droom van een onafhankelijk Gorkhaland? Het blijft onduidelijk.

Het prachtige bijna poëtische taalgebruik is de reden dat ik het boek toch positief waardeer. Je ziet de landschappen, de sterren en zonsopkomsten echt voor je. En sowieso is het altijd interessant om weer eens iets te lezen uit een mij onbekend stukje van de wereld.… (más)