Mikhail GorbachevReseñas

A fascinating read in 2023, not least because of the Russian invasion of Ukraine, which helps remind us that Russia was "playing away" in Afghanistan when the book was written.

Gorbachev always came across as the reasonable one, the one trying to make changes (Thatcher's "I can do business with him" etc) but this lays open that he wasn't anything like that from a Western perspective, not "like us" at all. Leninism plays a huge part in the book and it's striking to still read about "the masses" from him and this late in the 20th Century - not to mention all the economic and growth plans he expounds about how they'll match the west by xx date.

And then the final section on armaments and especially nuclear arms and SDI is telling when we know how it'll all pan out - and one wonders whether he realised it too and the treaties were his way of finding a different way so that the Soviet union wouldn't lose.

It's a book partially for a domestic audience and partially for an international one and of course it's impossible to tell how much he actually wrote - it is obvious this is not the author scribbling a few notes in his study but is an official piece from the marketing department of the USSR, but overall I think a lot less of Gorbachev having read it, which I doubt was the objective.

Russland wurde nach Ende des kalten Krieges in einem halberwürgten Zustand liegen gelassen.

Wir folgen in diesem Interview der Perestroika nochmals und den berührenden Äußerungen von Michail Gorbatschow (MG). Er skizziert die Entwicklung aus dem kalten Krieg hin zum Aufstand der Deutschen, deren Wiedervereinigung und den danach folgenden Hoffnungen Russlands.

MG beschreibt auch den zerfahrenen Zustand der heutigen EU, die damals, in der Öffnungszeit Russlands durchaus Vorbild war, heute aber nicht mehr. Interessant eine Fragestellung Franz Alts, in dem er wie selbstverständlich die EU als etwas OHNE Russland definiert. MG korrigiert ihn und meint, wir müssten lernen Russland als Teil der EU zu sehen, es einzubeziehen, als gleichwertigen Partner. Das war nach dem Ende des Kommunismus nicht festzustellen, der Westen genoss seine Siegesrolle zu lange und die (diebische) Freude, Russland in halberwürgten Zustand liegen zu lassen.

Dabei mahnt er erhebliche Fehler der Clinton-Administration an, die im Überschwang der Gefühle 1998 auch das 21. Jh. als das der USA-Welt-All-Macht definiert, ein großer Fehler. Ich kann das alles völlig nachvollziehen, vermisse aber in diesem Interview Analysen der Religionen oder von nach wie vor vorhandenen, totalitären Strukturen, voller Gewalt und Herrschsucht. Vor diesem Hintergrund nützt es nichts, sich - wohl Herrn Alt entgegenkommend - auf friedlich, ökologische, die Armut bekämpfenden Maßnahmen und Philosophien zu kaprizieren, während in der Welt eben weiterhin das Recht des Stärkeren durchgesetzt wird.

Spannenderweise nimmt der neue US-Präsident ja von einer verblendeten Führungsrolle Amerikas Abschied und verschreibt sich den realen Anforderungen seiner Bevölkerung, abseits von allen unnötigen Weltmachtträumen. Ich hoffe sehr auf eine schnelle Aussöhnung und Annäherung an Russland.

Die kommunistische Planwirtschaft sei nirgends durchgesetzt worden, meint MG und er sieht einen Zukunftsweg in neuen, realistischen Konzepten, die auch ökologische Belange miteinbeziehen und die Abhängigkeit von ÖL/Gas verringern. Konkret? Nun, man liest nur das Wort Reformen und dass man halt alle Anstrengungen unternehmen müsse, um Russland voranzubringen. Seine Hauptwerte: Freiheit, Gleichheit, Gerechtigkeit und Solidarität.

Was hat die Perestroika gebracht? Es gab durchaus viele bleibende Vorteile. Russen konnten vorher nicht reisen und ich denke an eine Freundin aus Moskau, die mit ihrer Familie geradezu euphorisch die Welt bereist, während ich eher zu Hause bleibe, nachdem ich diese Selbstverständlichkeit viel zu lange genossen habe.

Der Appell am Ende des Buches: wir leben auf einem Planeten, wir sind eine Menschheit. Dazu hätte ich durchaus mehr Analysen von ihm erwartet, und nicht nur staatsmännische Statements. Ich hätte von ihm Antworten erhofft, wie er denn die eigenen religiösen Konflikte, vor allem an der Südflanke Russlands, lösen möchte. Dort ist das Einewelt-Gerede ebenso präsent, aber unter ganz anderen Vorzeichen wie im Kommunismus, mit noch höheren Zielsetzungen. Diesen ganzen Komplex unter Terrorismus zu subsumieren, war mir etwas zu wenig.

Es gab auch keine Hinweise/Fragen zum neuen amerikanischen Präsidenten. Wenn ich die Hinweise abgleiche, die MG gegeben hat, erkenne ich, dass alles besser ist als die bisherige US-Strategie und vor allem Realismus in diesem Zusammenhang wie ein großer Segen wirken kann. Traurig irgendwie das Ende des Interviews, indem Franz Alt nach Perspektiven für die Zukunft bittet. MG: Wenn man solche Fragen nach Lebensweisheiten hört, denkt man sofort: Es geht bergab, bald ist es wohl vorbei.“

Hoffentlich nicht denkt man sofort bei diesem trotz allem bewundernswert aufrechten, menschlichen Staatsmann, der wirklich viel mehr bewegt hat als wir alle ahnen. Noch immer denke ich an seinen letzten Besuch in der DDR und die Aussagen an Honecker damals. Putin würde heute nichts anderes mitteilen, wenn er die deutsche Regierung in Berlin besuchte: wer zu spät handelt, den bestrafen die Wähler, höre ich ihn verlautbaren, in bestem Deutsch.

=

KG-3

This was a fascinating version of a specific historical moment. The whole thing is an important document, if not a reliable or unbiased one. I found the work very refreshing, even if rushed out in a panic, and enjoyed the read. I think anyone hoping to understand Russia should read this book as a supplement.

Laat ons wel wezen, alleen al het feit dat er "en de wereld" in de titel van dit boek staat, zou het afschrikwekkend genoeg moeten maken om het te lezen (of net niet). Michail Gorbatsjov was per slot van rekening - en mensen schijnen dat van communisten véél eerder te vergeten dan van, pakweg, nationaal-socialisten of fascisten - een dictator van het ergste soort: een die mensen omwille van hun politieke mening naar gevangenissen stuurde, ze liet martelen, verhinderde dat wie dan ook het land uit kon tenzij met toestemming van de regering. En dictators met visies voor "de wereld" dienen dan wel met aandacht gevolgd te worden, maar vooral aan een korte lijn gehouden.

Dat is met Gorbatsjov niet gebeurd omdat het voorwerp van zijn dictatuur in zijn handen uiteenviel en hij er met de schrik van af kwam. Hij is, net zomin als wie dan ook van zijn dictatoriale machtsapparaat, ooit vervolgd, wat toch wel eigenaardig mag heten. Hij mag overal ter wereld zijn opwachting maken, wordt als een vriend onthaald door zetelende en voormalige staatshoofden, en heeft tegenwoordig weer een boekje in de boekhandel liggen. Is dat omdat hij, doordat de Sovjet-Unie in duigen viel, zogezegd de Koude Oorlog heeft beëindigd (een onvrijwillige prestatie waarvoor hij ook nog eens de Nobelprijs voor de Vrede kreeg) ? Omdat machthebbers wereldwijd in niets anders dan macht geloven en Gorbatsjov dus na de ondergang van zijn dictatuur een schoothondje werd ? Of toch, misschien, omdat de ideologie van die machthebbers in essentie niet zoveel verschilt van die van de voormalige dictator ?

Ik zou het niet kunnen zeggen, maar dat alleen al zijn redenen genoeg om Perestrojka - Een nieuwe visie voor mijn land en de wereld ook zoveel jaar na datum eens te lezen. Eigenlijk alléén dat, zou ik daar aan durven toevoegen, want het boek is behalve zeer leugenachtig (het bevat op zijn best hier en daar een halve waarheid) vooral buitengewoon slecht geschreven. Zelfs over wié het geschreven heeft, schept het boek trouwens geen duidelijkheid: de inleiding begint dan wel met de zinssnede "Met het schrijven van dit boek heb ik mij rechtstreeks willen wenden tot (...)", maar een paar bladzijden later is dat al wij geworden, "wij, de partijleiding van de Sovjet-Unie, zijn tot de conclusie gekomen - en wij blijven dit herhalen (...)".

En wat schrijven die "wij" dan? Een hoop nonsens, zo bleek al een paar jaar later. Deze bijvoorbeeld: "Het Sovjetvolk begrijpt en aanvaardt dit beleid. Perestrojka heeft de hele samenleving in beweging gebracht". Of - ronduit hilarisch - dit: "Het is algemeen bekend dat de Sovjet-Unie al heel lang streeft naar vrede en samenwerking en vele voorstellen heeft aangedragen die, indien ze waren aangenomen, de internationale toestand genormaliseerd zouden hebben". Niet dat de Verenigde Staten wél "naar vrede en samenwerking" streefden, natuurlijk, maar als je een zogenaamd ernstig bedoeld boek al met zo'n grappen begint, moet je niet verwachten dat de lezer de rest nog serieus zal nemen. Al helemaal niet als je er vervolgens in slaagt het ene moment toe te geven dat de economie van je rijk de dieperik in gaat, om het volgende moment te zeggen dat "de wetenschap, de economie en de cultuur (...) zich verder [bleven] ontwikkelen", of in de ene paragraaf te verkondigen dat "een groot aantal partijorganisaties in de districten (...) niet in staat [was] om de principes te handhaven of om vastberaden ten strijde te trekken tegen de slechte tendensen, slappe houdingen, de praktijk om elkaar te dekken en de verslapte discipline" om de volgende paragraaf te beginnen met "Uiteraard deden de partijorganisaties wel hun werk (...)".

Da's een beetje al te gek, al wordt het meteen nog gekker: "Er werd een beleid van openheid afgekondigd. Degenen die zich uitspraken vóór de Partij, de regering en economische en openbare instellingen en die hun activiteiten openlijk bedreven, mochten hun gang gaan en ten onrechte opgelegde beperkingen en verboden werden opgeheven". Echt, zo staat het er. Geen censuur dus ... voor wie het eens is met de dictatuur. Wellicht is dat soort ... tsja, hoe noem je dat? ... grapjasserij wat de dictator even later aanduidt met de term "socialistische democratie"? Zoiets als de verplichte "liberale democratie" en het "Optimismus ist eine moralische Pflicht" van Verhofstadt en consoorten? Of is het toch gewoon "democratie" zoals we die ook in het "vrije" westen kennen? "(...) initiatief van de massa", aldus Gorbatsjov, "het grootst mogelijke respect voor het individu en aandacht voor persoonlijke waardigheid". Zoiets dan als om de zoveel jaren mogen gaan stemmen en voor de rest niks in de pap te brokken hebben, maar dan zonder het stemmen?

Een mens vraagt zich hoe dan ook af waarom perestrojka nodig was, met zijn "werkelijk revolutionaire karakter" en "allesomvattende reikwijdte". "(...) de moeilijkheden en problemen van de jaren zeventig en tachtig [waren]" per slot van rekening, "niet een of andere crisis voor het socialisme als sociaal en politiek systeem, maar (...) veeleer het resultaat van een onvoldoende consequente toepassing van de beginselen van het socialisme, van het afwijken ervan". Méér "socialisme" moest dus de Sovjet-meubelen redden, zoals volgens de Eurocraten méér "Europa" (lees: Europese Unie) de EU-meubelen zal redden.

Maar goed, "er [kwamen] (...) wel misrekeningen en beleidsfouten voor", maar "het is een feit dat de post-revolutionaire ontwikkeling (...) voornamelijk [moeilijke] perioden heeft gekend" door "imperialistische krachten en hun botte inmenging in onze binnenlandse aangelegenheden". Alles ging goed in de Sovjet-Unie tot die smerige kapitalisten zich kwamen bemoeien. Een Sovjet-versie van "alles ging goed in de Verenigde Staten tot die smerige Russen er voor zorgden dat Donald Trump verkozen raakte", dus. Een fenomeen dat zich in ieder geval niet zou voordoen in de "open" dictatuur van Gorbatsjov, want "ik bedoel niet dat men mensen moet overhalen, zoals sommige kandidaten in bepaalde landen tijdens verkiezingscampagnes doen". Nee, verkiezingen, "daar houdt ons volk niet van". "Zij willen de waarheid weten" en de dictatuur kent die.

Trouwens, de dictator en zijn acolieten leerden bij: "De opvattingen van het socialisme blijven zich ontwikkelen; ze worden voortdurend verrijkt doordat historische ervaringen en objectieve omstandigheden worden verdisconteerd. Wij hebben altijd geleerd, en dat doen we nog steeds, van Lenins creatieve benadering van de theorie en praktijk van socialistische opbouw. We gebruiken zijn wetenschappelijke methoden en maken ons zijn gave tot het analyseren van concrete situaties eigen. Tijdens het voortschrijden van perestrojka bestuderen we steeds weer opnieuw Lenins werken, en dan vooral zijn laatste". Ligt het aan mij of hoor ik daar een communistische echo van het islamisme, dat ook steeds bereid is bij te leren als het maar gebeurt op basis van de werken van Mohammed, vooral zijn laatste?

Soit, op sommige punten had Gorbatsjov wél gelijk: "Onze tegenstanders in het Westen hebben deze zwakte, die zich het duidelijkst aftekende aan het einde van de jaren zeventig en in het begin van de jaren tachtig, opgemerkt en zij maakten zich gereed om de Sovjet-Unie te verwijzen naar het 'kerkhof van de geschiedenis'. Maar hun requiem kwam duidelijk te vroeg". Het duurde inderdaad nog vijf jaar vanaf de afkondiging van perestrojka en glasnost tot de Sovjet-Unie definitief ten grave werd gedragen. "Waarheid, dat is de hoofdzaak", aldus Gorbatsjov, "Lenin zei: 'Meer licht! Laat de Partij alles weten!' Meer dan ooit tevoren moeten wij vermijden dat er ergens donkere hoeken zijn, waar opnieuw schimmel kan ontstaan en waar alles waartegen wij vastbesloten ten strijde zijn getrokken, de gelegenheid krijgt te gaan woekeren". Maar dat het licht zou binnenkomen langs de scheuren in het IJzeren Gordijn, langs een gevallen Muur van Berlijn, dát had "de Partij" duidelijk niet zien aankomen.

Ach wat, ik kan nog een hele tijd doorgaan over de media en de "intelligentia" zoals de dictator die zag, over de "volledige bedrijfscalculatie" waar hij zo hoog mee opliep, over de "gegarandeerde baan", het "gratis middelbaar en hoger onderwijs", de "gratis medische verzorging", de "goede voorzieningen voor bejaarde burgers", de "directe democratie", de "unie van socialistische volken", de "natuurlijke keuze" van het Russisch als gemeenschappelijke taal voor iedereen die zich "beschermd" voelde door de Sovjets, over de vrede die de Sovjets over de wereld zouden verspreiden, enzovoort, maar de feiten ontdaan van de dikke laag propaganda hebben intussen al lang bewezen anders te zijn. "In 1917 zei Lenin", aldus Gorbatsjov, "Nu wij een revolutie zijn begonnen, moeten wij doorgaan tot het bittere einde". Waarop Gorbatsjov, zoveelste dictatoriale opvolger van de dictatoriale Lenin, liet volgen: "Dit geldt ook voor perestrojka: de Partij zal doorgaan tot het bittere einde". En dat deed ze.

Al was het einde dus niet écht bitter voor Gorbatsjov. Hij overleefde - in tegenstelling tot zovele tegenstanders van het communisme - zijn dictatuur en dat kan een rechtgeaard mens alleen maar jammer vinden. "(...) we moeten de politici nooit opsplitsen in favoriete en niet-favoriete, in gerespecteerde en niet-gerespecteerde", schrijft Gorbatsjov op het einde van het hoofdstuk Ontwapeningskwesties en de betrekkingen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Maar ik ben van oordeel dat "politici" mogen opgesplitst worden in zij die verdienen opgehangen te worden en zij die dat niet verdienen. En dictators vallen hoe dan ook niét in die laatste categorie.

This book shows Gorbachev as someone who set Russia on the road to being accepted on the world's political stage.
He advocated dialogue as a first response.
Shame it has not carried on under today's leadership.
I was given a digital copy of this book by the publisher Polity via Netgalley in return for an honest unbiased review.

When the first edition of this book was published, I was still in grammar school, very busy determining what I was going to do with the rest of my life, which university to pick, what interested me the most.

One of the reasons I started studying Russian, was the growing openness in Russia and Gorbachev being the one that more or less initiated all of it, I had to have / read this book of course.

It is quite a readable book, when you look past the 'I am not as good as I write I am" and the obvious political rhetorics that seem to be omnipresent in books like these.

Dry style. Interesting in theory, but we all know how that went.

This is a very important book for Soviet and United States history. Here we have the new, young leader of the USSR speaking not only to Russians but Americans giving his view of both the status of his country and the relationship with its enemy. Now in late 2011 he is still alive and calling for Putin to be satisfied with his 3 terms in office and step down.

He is criticized for having the Soviet Union fall apart on his watch, but any examination of the building nationalism in the 15 countries so unnaturally forced together 70 years earlier indicates it was probably bound to happen anyhow. Frankly I admire Gorbachev.

Oh, to travel back to 1987 when the cold war of the USSR and the USA was just beginning to cease, back to when superpowers were beginning to wonder how much was too much, when nuclear arms, not fully fueled commercial airliners, were considered dangerous. Do you remember a time when you thought the Berlin Wall was a permanent fixture and the Iron Curtin would be closed forever? Mikhail Gorbachev brings it all to the forefront in his book, Perestroika. He wishes to explain what perestroika means not only literally but figuratively and here he succeeds. The reader is left with a clearer understanding of what was hoped and proposed. Gorbachev believed that just the right amount of democracy added to socialism would clear up the problems the USSR was experiencing at the time. In hindsight, the reader is left to wonder if the introduction of democracy opened the doors to more than Gorbachev had planned. If anything, reading this book over twenty years after it was written only urges me to gain a better knowledge of what transpired afterwards. Are Gorbachev’s recollections completely accurate? How and why did the USSR once again become Russia? The impossible became reality and I wasn’t even paying attention. Questions abound and I will certainly open my mental iron curtain to more books on the subject.

Would I recommend it……………..At this point it’s an historical book and unless you ever had the slightest interest in perestroika, glasnost or détente, Reagan, Gorbachev or Thatcher, I would only recommend it to those who want a quick though one-sided refresher course.

Het boek van het jaar 1987, nog voor de instorting van het Oostblok. Het legt mooi de ambiguïteit van Gorbatsjovs project bloot: het communisme hervormen, zonder aan de kern te raken.

Politics

Adquirido em 1988