L. van Driel

L. VAN DRIEL
Een getekend leven. Reimond Kimpe
Vlissingen: Den Boer/De Ruiter, 2016, 368 p.
ISBN 978-90-79875-78-8

Na de Eerste Wereldoorlog belandden tientallen Vlamingen in Nederland. Velen vestigden zich niet zo ver van de grens met België, onder meer in Zeeland. Het ging vaak om mannen die om politieke redenen hadden meegewerkt met de Duitse bezetter. Een van hen was Reimond Kimpe. De Zeeuwse taalkundige Lo Van Driel schreef een biografie over deze merkwaardige man.

Reimond Kimpe werd in 1885 geboren in Gent. In zijn studententijd kwam hij in aanraking met de Vlaamse beweging. Hij trachtte aanvankelijk zijn weg te vinden in de letterkunde, zonder veel succes. De schilderkunst scheen hem beter te liggen, zoals in de volgende jaren ook bleek. Hij volgde een hogere technische opleiding en werd conducteur voor bruggen en wegen. In 1909 werd hij benoemd in Lier, waar hij bevriend raakte met onder meer Felix Timmermans. Voorts was hij er actief in de lokale afdeling van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV).

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Kimpe secretaris van de Gentse radicale activistische, collaborerende vereniging Jong-Vlaanderen. Hij werkte er samen met dominee Jan Dirk Domela Nieuwenhuis Nyegaard. Het programma was duidelijk: de groep koos voor een zelfstandig Vlaanderen, bij voorkeur een koninkrijk, dat politiek zeer nauw bij Duitsland zou aansluiten. Kimpe stuurde ook de Lierse ANV-afdeling op radicale paden, maar in de loop van de oorlog zwakte hij zijn standpunten enigszins af: ook een federale oplossing van het Vlaams-Belgische vraagstuk kon in zijn ogen genade vinden. In 1917 werd hij opgenomen in de Raad van Vlaanderen, het schijnparlement dat aan het einde van dat jaar zelfs de Vlaamse zelfstandigheid uitriep. Hij werd tevens docent aan de met Duitse medewerking vernederlandste Technische Hogeschool in Gent.

Einde 1918 vluchtte Kimpe naar Nederland. In België werd hij na de wapenstilstand bij verstek ter dood veroordeeld. Hij vestigde zich in Middelburg en maakte er vanaf 1923 naam als kunstschilder. Hij bleef belangstelling hebben voor Vlaanderen en de Vlaamse beweging, maar het werd gaandeweg duidelijk dat dit niet meer zijn belangrijkste bekommernis was. De schilderkunst kwam op de eerste plaats. Hij werd opgenomen in de plaatselijke kunst- en cultuurmiddens en nam deel aan talrijke tentoonstellingen. Waarderende recensies en een gestaag toenemende verkoop van zijn werken wijzen op het succes dat hij oogstte.

De Tweede Wereldoorlog was voor Kimpe een donkere periode. Hij werd gearresteerd en verloor in het oorlogsgewoel zijn atelier en een deel van zijn doeken. Aanvankelijk onderschreef hij de Groot-Nederlandse ideeën van onder meer de Nationaal Socialistische Beweging (NSB). Hij kreeg vanuit België een schadevergoeding toegekend voor zijn veroordeling na de vorige wereldbrand. Maar in de loop van de oorlog kwam hij meer en meer in conflict met de nationaalsocialistische visie op de schilderkunst en de Duitse en collaborerende vertegenwoordigers van die ideeën. Dat belette niet dat Kimpe na de oorlog opnieuw werd gearresteerd op beschuldiging van collaboratie. Hoge boetes brachten hem aan de financiële afgrond. Na enige tijd kon hij zich evenwel opnieuw als kunstschilder doen gelden. Verzamelaars, musea en galeries namen zijn werk weer af, terwijl hij op waardering kon rekenen bij het Zeeuwse publiek en bij de overheden. Met politiek liet hij zich niet meer in. Kimpe overleed in Goes in 1970.

De kunstenaar kwam postuum nog eenmaal uitgebreid in het nieuws, toen in 2001 de gemeente Middelburg een schilderij van hem wou kopen. Het was een doek van het stadhuis van de Zeeuwse hoofdstad, dat in de meidagen van 1940 met de omliggende straten zwaar geteisterd werd door het oorlogsgeweld. Er ontstond commotie over het collaboratieverleden van de schilder en het gemeentebestuur besloot tenslotte af te zien van de aankoop.

Het werk van Lo Van Driel is gesteund op uitgebreid archiefonderzoek in Vlaanderen en Nederland. Waar de archiefdocumenten hem in de steek lieten, heeft hij vaak met succes getracht dit te compenseren met persberichten en grepen uit een omzeggens exhaustieve literatuurlijst. De auteur heeft Kimpes leven en werk nauwkeurig gesitueerd in een ruimer panorama op de politieke geschiedenis van Vlaanderen en Nederland en op de culturele en artistieke ontwikkelingen van de 19de en de 20ste eeuw. Dat is terecht, maar het leidt onvermijdelijk tot enige vertraging in het verhaal. Het boek is rijk geïllustreerd, zodat de lezer ook de visu de evolutie in het werk van Kimpe kan vaststellen en met zijn vrienden, familie en woonplaatsen kan kennis maken. De schilderijen geven onder meer een beeld van Zeeland en zijn bevolking tussen 1920 en 1970.

Het is duidelijk dat de auteur met deze biografie een belangrijk puzzelstuk heeft gelegd in de geschiedschrijving over het activisme, over de Vlaamse diaspora na de Eerste Wereldoorlog en over de ontwikkeling van de schilderkunst in Vlaanderen en Nederland. Hij heeft enkele correcties en belangrijke toevoegingen aangebracht aan het lemma dat twintig jaar geleden in de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging aan Kimpe werd gewijd, bijvoorbeeld voor wat betreft diens opleiding. Een klein foutje ontdekten we op p. 114. De voormalige activist August Borms heeft nooit zijn parlementszetel kunnen bezetten: die was ingenomen door de liberaal Paul Baelde omdat Borms als begenadigde ter dood veroordeelde nooit zijn politieke rechten heeft teruggekregen. Maar dit is detailkritiek in een overigens wetenschappelijk waardevol en zeer lezenswaardig boek.… (más)

'The Jobse case'. This book is very close to my own research. I'm working on a population reconstruction of the tiny town (20 houses) of Sint Anna ter Muiden in Zeeland, the Netherlands. Jan Jobse was a school teacher there from 1851 until 1858. This booklet describes how a researcher comes across documents about Jan Jobse. The book is based on actual documents, with some fictional details added to describe the researcher.
It turns out Jobse molested several of his female students, some as young as 6 years old. Jobse's story takes a dramatic turn when he's finally caught and fired. Instead of going to jail, he escapes by emigrating to the US. Several years later, he is found teaching again in Milwaukee, WI. He's a respected member of the community there.
I got this book from the writer, who I'm helping to find out more about what happened to Jobse in Milwaukee. We already know several people from his old neighborhood settled in the same area, so it seems almost impossible that he outran his reputation. Hopefully, we will be able to find some personal documents or papers that shed more light on this very dramatic story. 5 stars.… (más)