H. Brugmans (1) (1868–1939)

DE LEVENSLOOP VAN DR. J.R. CALLENBACH 1862-1945 (5.2)



Door Willem J.G. Callenbach (5.7.5)



Als men een vijftigjarig familielid zou vragen iets te vertellen over dominee J.R. Callenbach, dan zou hij in gunstigste geval kunnen zeggen : "Was hij niet predikant in Rotterdam?" Dit is volkomen logisch, want hij is al vijftig jaar geleden overleden. Toch waren hij en zijn vrouw boeiende persoonlijkheden die zeker niet in de maalstroom van het leven verloren dienen te gaan. Ik kan mij ‘oom Koos’ nog heel goed voor de geest halen als een eerbiedwaardig en vriendelijk mens.

Ik zie het nog voor mij hoe hij zijn gouden horloge voor zich neerlegde voordat hij aan een vertelling begon over Guido Gezelle -de tijd mocht eens uitlopen als hij over zijn lievelingsschrijver sprak-. Ook zijn vrouw, tante Catharina, heb ik nog heel goed gekend. Over deze twee mensen wil ik één en ander schrijven zodat zij weer gaan leven voor het nageslacht. De naam Callenbach leeft nu niet meer voort in de afstammelingen van deze tak van de familie. Hun twee zoons zijn beide gestorven zonder kinderen na te laten. Alleen één van de twee dochters trouwde: Lisabeth Sophie (Ellie) vond haar levenspartner in Hugo Lindenberg, een kunstschilder en leraar kunstgeschiedenis. Zij hebben een zoon Christoph en een dochter Maria Catharina.

Maar voordat wij op de levensbeschrijving van Koos en Catharina nader ingaan geef ik eerst wat er in de ‘Biografische Lexicon voor de geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme’ over oom Koos gezegd wordt.

CALLENBACH, JACOBUS RICHARDUS, geb. Nijkerk 5 dec.1862, overl. Lunteren 6 aug. 1945. Zn. van George Frans Callenbach, boekhandelaar en uitgever, en Dina Roelanda Constantia Ophorst.
Stud. theol. Utrecht 1886; dr. theol. 1897. Herv. pred. Ierseke 1893, Doorn, 1897, Rotterdam 1901-1936 (emer.). Hij huwde te Amersfoort 4 mei 1893 met Catharina Quirina van Gheel Gildemeester (1868-1955), onder pseud. Adelpha schrijfster van een groot aantal kinderboeken en z.g. zondagsschoolboekjes, uitgaven van de fa. Callenbach te Nijkerk. C. was een kleinzoon van Cornelis Carel Callenbach (1803-1873). Oorspronkelijk was C. bestemd voor een loopbaan in het uitgevers- en drukersvak. Zijn vader zag echter al vroegtijdig, dat C. geen zakenman was. Toen hij ervoor koos predikant te worden, vergat hij niet wat hij als drukker had geleerd; zijn dissertatie heeft hij geheel zelf in de drukkerij van zijn vader gezet.
In Utrecht kwam de student C. in het bijzonder onder invloed van J.J.P. Valeton jr.; in Doorn had hij omgang met J.H. Gunning jr. als deze er logeerde. De ethische richting kreeg in C. een begaafd vertegenwoordiger die als predikant, als historicus, als auteur van stichtelijk werk en als missioloog ook landelijke bekendheid genoot. In zijn studententijd nam C. deel aan de werkzaamheden van de studentenvereniging:"Eltheto". De biografie van de belangrijkste Ned. geref. zendingstheoloog J. Heurnius, waarop hij onder S .D. van Veen promoveerde (diens voorganger H .G. Kleyn had hem op Heurnius opmerkzaam gemaakt), berust mede op zelfstandig archiefonderzoek en bewijst C.'s historische kwaliteiten. Hij zag de betekenis van Heurnius voor de Indische kerk vooral gelegen in zijn strijd voor haar zelfstandigheid en haar recht.… (más)