I'm surprised to say that I did not like this book by Japin! This book is supposed to be an ironic comedy, but it comes out remarkably bitter and very artificially constructed; all the dialogues literally read like too-long monologues meant for stage productions, points being made over and over again with the main clue being that everyone knows about everything, except they don't know that the others know and still try to keep it a secret.
There's some poetic parts about death and its inevitability, but they too seemed rather artificial and pasted-in.
( )

Een verrassende morele komedie met drie personages en een hartige analyse van alle gedaanten van de liefde en de dood.
Een terminaal zieke vrouw, Tilly, zoekt een nieuwe vrouw voor haar man, Markus, voor later. Als Iris arriveert, blijkt zij voor Markus geen onbekende te zijn. Wist Tilly daarvan? Wat is haar bedoeling eigenlijk?
Het is geen origineel gegeven, maar Arthur Japin maakt er in ‘De man van je leven’ een mooi boek mee. Niet zozeer omdat hij er een aanhoudend spelletje verstoppertje met de lezer in speelt. Door op gepaste tijden een nieuwe onthulling in te plannen, verrast hij namelijk keer op keer zowel de lezer als de andere personages. En na elke onverwachte wending ziet de verhouding tussen de drie protagonisten er weer helemaal anders uit. Iemand anders neemt de teugels in handen, of meent de bovenhand te halen, of zichzelf het meest te kunnen rechtvaardigen, het meest recht te hebben om te doen wat hij of zij doet of gedaan heeft: verzwijgen dat ze terminaal ziek is, een nieuwe vrouw zoeken met bijbedoelingen (Tilly), een reis plannen, alleen op reis gaan, een verhouding afbreken voor of nadat hij vernomen heeft dat zijn vrouw ziek is (Markus), Markus opeisen omdat hij beloftes gemaakt heeft, hoewel hij die niet meer wil nakomen, het leven aan haar kant weten (Iris). Een soort morele komedie, meen je soms, na weer een hilarische draai om de as, maar dan toch een hele serieuze.
De confrontatie van de drie speelt zich af op één plek, een vakantiehuis op een eiland, binnen een tijdspanne van enkele uren. En deze eenheid van plaats en tijd maakt er een haast klassiek spektakel van, een huis clos, een Harold Pinter-tekst zoals in het toneelstuk en de film ’Betrayal’, zoals de betrokkenen haast rationeel hun onderlinge betrokkenheid en emotionele verhoudingen etaleren, afwegen, analyseren, manipuleren en uitvoerig bespreken. En zoals de situatie evolueert, zodat ze er aan het einde bijna hetzelfde uit ziet als in het begin, maar dan helemaal anders.

De gedaanten van de liefde

Maar bij Japin gebeurt er nog veel meer. Haarfijn brengt hij alle gedaanten van de liefde in beeld (avontuurlijkheid, passie, bezitsdrang, gewoonte, wraak…) en tekent hij al de sluipwegen uit die de liefde kan volgen als ze vaste grond onder de voet verliest, of als ze een uitweg zoekt, als ze zichzelf poogt te bestendigen of te overleven of te vernieuwen.
eer hartige en rake dingen schrijft Japin over leven en liefde, in eenvoudige woorden, in een taal toch zo soepel en trefzeker en subtiel dat niemand er onverschillig bij kan blijven.
En voor wie dit nog niet mocht volstaan laat hij de dood in (vage) persoon optreden -hoewel hij zichzelf ontkent: "Tilly heeft mij bedacht, want de dood is uiteraard even onzichtbaar als de liefde", stelt hij. Japin laat de dood in de ik-vorm zijn relatie met Tilly uiteenzetten: hoe zij tegen hem aankijkt, eerst als een vage figuur op een duintop, dan allengs niet als een afschrikwekkende doch onvermijdelijke uitkomst, maar als een gezel met zekere mogelijkheden, die haar naar het standpunt leidt dat leven "oneindig veel wreder dan doodgaan" is. Een vaak verrassend ongewone visie levert dit op, met uitspraken die tot nadenken stemmen. Nu eens cru of cynisch, dan weer grappig of morbide laten Japin of zijn personages zich uit over de ervaring van het leven in het zicht van de dood.
Niet zozeer het gegeven maakt dit boek, maar hoe Japin ermee omspringt, hoe hij het formuleert, in welke compositie hij het aanbrengt, welk arrangement hij ervoor uitgekiend heeft, zoals in de afwisseling van heden en verleden, in het spelen met het tijdsverloop bij de reconstructie van de eerdere gebeurtenissen

Beeldspraak

Van vakmanschap gesproken. Tilly en Markus koesteren een verzameling schelpen die ze zelf op verschillende plekken hebben opgedoken, want duiken was hun passie. En ze hebben twee kreeften als huisdieren. En er is terloops sprake van het uitblijven van een regenboog en van nog een reeks andere dagelijkse dingen. Al deze rekwisieten blijken geenszins toevallig op het podium aanwezig. De gaafheid en de breekbaarheid van schelpen, dat kreeften misschien wel in paren leven maar elkaar ook meedogenloos kunnen verwonden, een schaal bereide kreeft die valt, de uitblijvende regenboog… allemaal vertonen ze vroeg of laat een functie, als echo of als symbool of als metafoor. Uiteindelijk krijgt (voor Tilly) ook duiken naar de zeebodem, en "de overgave die daarvoor nodig is", een ruimheid aan betekenis mee die de lezer tot verstilling en bewondering stemt: zo’n subtiel uitgestippelde beheersing, vaardigheid en vindingrijkheid van de auteur. Kom, ik ga zelf wat door in de schelpenbeeldspraak: ‘De man van je leven’, een verhaal over drie mensen in een afgezonderde onderlinge verhouding, in feite een dissectie van de liefde, is een in zichzelf besloten boek dat nauwelijks naar een buitenwereld verwijst, maar binnen die harde kaft zit een literair fijngeslepen, glanzende parel.

Jos Borré
Jos Borré is recensent, vooral van Vlaamse en Nederlandse literatuur. ( )

Mooi boek, stemt tot reflectie ( )

vanaf pagina 180 begon ik eindelijk zin te krijgen om door te lezen tot het einde ( )

'De man van je leven' is een boek dat in deze tijd speelt, in tegenstelling tot wat ik van Arthur Japin gewend ben. De beschreven emoties en gedachten van de drie hoofdpersonen zijn herkenbaar, al zou ik nooit over mijn graf willen regeren, zoals Mathilde wil doen. Het is een boek dat blijft boeien door de onverwachte wendingen. Alleen als alle kaarten op tafel liggen wordt het iets langdradig. Aan het einde had het boek misschien 10 á 15 pagina's korter mogen zijn. ( )