Ton van ReenReseñas

READ IN DUTCH

De bende van de bokkenrijders was een van die boeken die me al een hele tijd vanuit de boekenkast aanstaarden, maar waar het er nog niet van gekomen was ze een keer te lezen. Toch was ik al een tijd nieuwsgierig naar het boek van Tom van Reen , omdat het zich bij mij in de buurt afspeelt en - ik geef het eerlijk toe - door de eftelingattractie 'Villa Volta'.

Het verhaal speelt in de achttiende eeuw in een Limburgs dorpje. De buurt wordt geteisterd door een groep 'Robin Hoods' die de bokkenrijders worden genoemd, vanwege hun vermeende duivelse kunsten. Boerenzoon Mathijs treedt in de leer bij de chirurgijn Kirchhoffs, die de baas van de bokkenrijders blijkt te zijn. Mathijs raakt steeds verder verstrikt in de bende van de bokkenrijders.

Ik vond dit echt wel een goed boek. Het verhaal werd goed opgebouwd en er was wel genoeg verdieping van de personages. Er zaten wel veel vrij grote tijdssprongen in het verhaal. Wat ik zelf erg leuk vond, en ik hoop dat ik nu niet iets belangrijks verraad, is dat goed beschreven is hoe de bende van de bokkenrijders eerst een goed georganiseerde robinhoodachtige organisatie is, en steeds meer vervalt in het een criminele organisatie. Het boek is voor kinderen geschreven en daardoor is de schrijfstijl een beetje makkelijk, maar ik vond dat geen groot probleem.

Geschiedenis en cultuur van het verschijnsel 'kabouter'; met achtergronden, verhalen en getuigenissen.

Verhalen over het leven van het rooms-katholieke volksdeel in de jaren 50 en 60.

Het leven in Noord-Limburg tijdens de jaren vijftig, gezien door de ogen van een 15-jarige jongen.

Het leven van drie jongens, die opgroeien in een Limburgs dorp in de jaren vijftig, wordt plotseling verstoord.

Een zeer muzikale Duitse soldaat van Nederlandse komaf blijft in Grave achter in het niemandsland tussen de geallieerden en de terugtrekkende Duitsers.

Enkele traumatische gebeurtenissen rukken drie jeugdvrienden uiteen.

Een Nederlandse journalist die in Afrika werkt, ontmoet onderweg naar Zwitserland voor de bruiloft van zijn dochter, een jonge vrouw. Tijdens een oponthoud vertellen ze elkaar hun levensverhalen

Als een 15-jarige jongen in de Peelstreek in 1944 als dwangarbeider naar Duitsland wordt gedeporteerd verandert zijn leven ingrijpend.

I like this book because it tells a part of history in a very exciting but believable way.
It gives a good look on life in the second half of the 18th century. The idea is a bit Robin Hood like: steal from the rich to feed and cloth the poor, but it is well done.
A lot of new words (for children that is) are being used, but explained very well in a list at the end of the book.
Very recomendable!

Marguérite is een vrouw van middelbare leeftijd, die al haar hele leven lang ervan droomt te vertrekken uit Montjaux, het dorp waar ze geboren en getogen is. Samen met haar dochter leidt ze een teruggetrokken bestaan in het huis waar ze een kort ongelukkig huwelijk beleefde. Hoog gespannen verwachtingen (kritiek Opzij 'iedereen moet dit boek lezen') werden niet ingevuld.

Een jongen projecteert zijn twijfels omtrent zijn sexuele geaardheid op de afwijkende figuren in zijn onmiddellijke omgeving.'

Dat is wat er op de achterkant van dit boek staat en omdat het daar staat weet ik dat. Toch - en met veel ondanksen - is dit - en niet alleen omwille van de cover - die bijna vertederend in zijn uitdrukkingsloosheid is - een boek dat ik mezelf - op latere leeftijd - nog zie koesteren - zij het met mate ...

(Of ben ik het gewoon weer even beu om boeken af te kraken?)

(Had ik die zin 'Een jongen projecteert ...' niet gelezen, zou ik het boek dan beter of juist slechter gevonden hebben?)

Ik ergerde me aan de te korte en te verklarende jeugdboekzinnen, aan het ontbreken van enige opbouw of mysterie (al wordt daar nog enigszins een poging toe gedaan door het dooreengooien van de chronologie), raakte noch betrokken noch geintrigeerd, aan de 'benen wijd', ...
En toch zijn er ook in dit boek weer passages waarvan ik vermoed dat ik ze binnen twintig jaar nog zal kunnen plaatsen. Erger nog, dat ik er met weemoed naar zal willen teruggrijpen.

De jongen die de foto's van zijn vader bekijkt, aan de handenstand - één arm voor de borst en één voor het geslacht i.p.v. 2 voor de borst - begrijpt dat ook zijn vader ...

Maar had ik die zin op de achterkant van het boek niet gelezen ...

Want alleen dat eigenlijk, ... de papegaai, de pederast, de begrafenis, Annabel, ..., dat alles niet ... ach, en misschien toch ook een heel klein beetje de poelier, al kan je die dan weer zo snel gaan verwarren met andere, 'betere' beulen.

Hoe ook boeken die tijdens het lezen te licht worden bevonden na het lezen opzwellen tot iets wat ze eigenlijk niet in zich hebben: een verhaal.

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2009/10/lachgas.html½

Limburgse foto's van Cas Oorthuys; 'Men ruikt de verschaalde armoede uit die tijd'
Donderdag 8 december 1994 door Max Paumen
Zoeker op Limburg, foto's van Cas Oorthuys en teksten van Ton van Reen in het Limburgs Museum, Goltziustraat 21, Venlo: T/m 29 jan. Di t/m vr 10-16u30, za en zo 14-17u. Inl 077-596762. Catalogus, met de gelijknamige titel: ƒ 29,50. ISBN 90 73363 08-x.

Een man en een jongen op een fiets, die elkaar tegenkomen in het zonovergoten witte stadje Thorn. “Waar ga je heen?”, vraagt de man. “Naar de repetitie (van de harmonie) oppe zaal”, antwoordt de jongen. “Dan doe maar goed je best”, zegt de man.

Deze foto van Thorn, met het dialoogje als bijschrift, is er een van de vele op de tentoonstelling Limburg in de zoeker, in het Limburgs Museum in Venlo. De foto's zijn van de in 1975 overleden fotograaf Cas Oorthuys, en tonen het Limburg uit de jaren van de nog volop draaiende mijnindustrie. Ze spreken voor zich en het leek niet nodig ze van teksten te voorzien. Maar de auteur Ton van Reen heeft het er toch - met succes - op gewaagd. Hij schreef ze ragfijn op, met een gevoel voor de juiste proporties, de sfeer van die dagen aanvoelend en verwoordend zonder dat de fantasie van de ontvanger wordt aangetast.

De Maastrichtse Stokstraat bijvoorbeeld, in 1939, dan nog de zelfkant van de oude industriestad. Men ziet op de stoepen mannen, vrouwen en kinderen zitten. Men ruikt de verschaalde lucht van de armoede die uit de woonkazernes komt. Een scharminkel van een hond snuffelt het plaveisel af op zoek naar iets van zijn gading.

De bewoners van de Stokstraat en omliggende straten weten op dat moment nog niet wat hen in de jaren vijftig boven het hoofd hangt: sanering van de buurt. De schandvlek van verpaupering moet worden uitgewist; er moeten welgestelde burgers en dure winkels komen nadat de huizen zijn gerestaureerd; de bewoners worden verbannen naar een buitenwijk.

Als regelmatig bezoeker van het Maastrichtse Stokstraatkwartier van die dagen - de krant waar ik toen werkte lag met de achterkant naar het kwartier toe - kende je hun faits et gestes: de morsige hoeren als Lang Lies en Roej (rooie) Tina, de ruzies waarbij de schamele huisraad uit het raam werd gegooid, de straatgevechten in de weekeinden als de alcohol zijn werk had gedaan en geen politieman zich er waagde.

Op de gezichten is achterdocht te lezen ten aanzien van de fotograaf. In verhaspeld Nederlands laat tekstschrijver Van Reen de mensen zeggen: “Mogen we effe rustig buiten zitten zonder beloerd te worden? Kom hei over e paar jaar mer trök. Daan kinste dàmes en hiere fotografere. Of zitte die neet op straot?” Neen, die zitten niet op straat, maar hebben zich verschanst achter de monumentale voordeuren van hun dure panden.

De Limburger die die stille jaren vijftig waarin niets leek te veranderen nog heeft gekend, wordt bevangen door nostalgie. Hem speelt vast het liedje door het hoofd van de groep Carboon over het mijnwerkersleven, bij het zien van de foto met de bussen van de vervoermaatschappij Mevis. “Doa kumpt de bös, de bös vol ochtendkranken.” Men ziet de mijnwerkers, zo juist klaar met hun sjiecht (dienst), de dan lege boterhamtrommeltjes onder de arm, op weg gaan naar huis. Opgeluchte gezichten omdat 'het grote zwarte gat' hen zonder ongelukken heeft vrijgelaten. Het volle zonlicht, een onbewolkte lucht: de hemel na de hel daar beneden.

De combinatie Van Reen-Oorthuys is van een bijzondere klasse. Van Reen, bekend onder meer van zijn boeken over de Bokkenrijders en over het rijke roomse leven van de jaren vijftig zoals Het Winterjaar en Roomse Meisjes, zwelgt in zijn gedachten aan vroeger. Oorthuys laat de mensen op de foto voor zich spreken.

Zo gaat het verleden spelen bij elke foto op de tentoonstelling. Een holle weg bij Epen in het Heuvelland. Een jong stel op een scooter dat gezegend wordt door een priester, bloeiende hoogstamfruitbomen die nu goeddeels uit het landschap zijn verdwenen, de koning van de schutterij. De in een lichte mist gehulde Servaasbrug in Maastricht, de eerste flats, jongelingen die (verboden) gemengd zwemmen in een poel. “Als wachtmeester Jansen van de Rijkspolitie aan komt fietsen, duiken we naar de overkant en verbergen ons tussen de struiken. Niks aan de hand, maar spannend is het wel.”

En dan die twee priesters in soutane die met elkaar staan te smoezen voor het station in Venlo; waarover spreken ze? Over het boek dat een van de twee in de hand houdt? “Dat heb ik van mijn zus gekregen. De onze Lieve Vrouwkes van Limburg. Heel mooi, helemaal in kleur. Onze Lieve Vrouw van Genooi (bedevaartsplaats bij Venlo) staat er ook in. Weet je nog dat we daar vroeger samen gingen bidden toen we nog misdienaar waren?” legt Van Reen een van de twee in de mond.

Een juweel van een boekje over vriendschap. Het ontroert.