Roderick Nieuwenhuis

De hang naar eenvoud en simplisme vaak voort uit schaamte. Mensen schamen zich voor de privileges die ze hebben ten opzichte van de minderbedeelden. Door minder van hun voorrechten gebruik te maken, hopen ze van dit gevoel af te komen. Henry David Thoreau schreef een boek over het eenvoudige maar perfecte leven in de natuur. Zelf leefde hij een paar jaar in een houten hut, maar wel dicht bij een dorp waar hij met zijn geld spullen kon kopen. Net als hij kwamen mensen als Tolstoj en Ghandi kwamen ook uit rijke families, en hadden eerst een welvarend leven geleid voordat ze voor hun leven in eenvoud kozen. Uiteindelijk zijn de keuzes van Thoreau, Tolstoj en Ghandi geen keuze voor het eenvoudige leven, maar juist bedoeld als kritiek op de maatschappij waarin zij leven. Bij Thoreau was het slechts kritiek, en probeerde hij niet het systeem te veranderen. Dit in tegenstelling tot Ghandi.

Waarom verlangt een mens naar vroeger? Nostalgie is de ontkenning van de pijnlijke tegenwoordige tijd. Jean Jacques Rousseau vindt dat de mens als individu per definitie goed is, maar dat de maatschappij hem slecht maakt. Zijn grote voorbeeld was Robinson Crusoë. Hij verlangde terug naar het simpele leven, omdat hij zich geen raad wist met de ‘moderne’ tijd.

Mensen met weinig inkomen kiezen soms voor een ‘tiny house’. Dit is volgens Nieuwenhuis, die het zelf ook gedaan heeft, geen oplossing. De schulden en de vernedering maakten het alleen maar pijnlijk en oncomfortabel. Minimalisme is op zich geen probleem als ideaal, maar het is wel een probleem als je er een rigide werkelijkheid van maakt.

In de architectuur blijkt de idealistische ‘eenvoudige’ stijl van Bauhaus, de Stijl en anderen ‘snobistisch’ te zijn. De elitaire architecten zullen wel even zeggen hoe de arbeiders moeten leven. Het blijkt ook dat deze ontwerpen alleen door de rijken worden gewaardeerd. De nieuwe volkswijken zijn volgens de bewoners een mislukking.

In alle tijden lieten mensen die alles mee hadden de wereld achter zich om naar een eenvoudig leven te kiezen zoals in het boek ‘In to the wild’. Vooral in de laatste 20 jaren gebeurt dit veel, omdat millennials die gezegd worden dat je alles in eigen hand hebt, maar die geen kansen meer hebben. Zij vluchten uit de maatschappij naar binnen, naar hun ik.

Frederik van Eeden had andere motieven. Toen hij zich realiseerde dat zijn rijkdom (onbewust) over de ruggen van anderen was verkregen: alles wat hij goedkoper kon kopen was gemaakt door arbeiders die minder geld per uur kregen. Hij stichtte tweemaal (zonder succes) een kolonie met mensen die terug gingen naar een eenvoudig leven, op basis van gelijkwaardigheid.

In moeilijke tijden is het, door te ‘ontspullen’, voor sommige mensen soms een mannier om opnieuw te beginnen. Het is geen permanent doel, maar helpt een bij nieuwe start. De vergelijking met minimal art wordt gemaakt; deze stroming is niet een doel op zich, maar een mannier om de kunst wereld uit zijn conservatieve juk te halen. Een soort nonconformisme. Er worden voorbeelden gegeven van mensen die na een crisis zichzelf (authenticiteit) proberen terug te vinden. Dan is jezelf terugtrekken in de natuur, wondermensen en luxe een hele goede mannier voor. Authenticiteit is echter moeilijk na te streven/vol te houden, want het verwijst naar een ideaal en niet naar een (oer)toestand.

In acht hoofdstukken worden steeds voorbeelden van motieven behandeld die mensen naar een simpel leven hebben geleid. Geen enkele is duurzaam en/of succesvol gebleken. Samenvattend past volgens Roderick Nieuwenhuis een simpel leven niet bij de mens, dat in eerste plaats een sociaal wezen is. Het boek leest erg makkelijk en er wordt veel literatuur aangehaald. De schrijver is duidelijk een historicus, maar géén wetenschapper.… (más)