Marcellus EmantsReseñas

A Dutch Underground Man, but nowhere near as scathing and psychologically probing as Dostoevsky's finer work. Still, Dutch existentialism has its own nuances, its own rhythms—and Coetzee is a masterful translator here. Many kudos to NYRB for reprinting this, but, in reality it is best read with the real Underground Man in mind—preferably after a long break away from Dostoevsky's text, or as a prefatory primer for virgin readers to the true Underground Man.

Despite all of his singular and cultural differences, which do make for interesting reading, Emants's narrator, Termeer, is a mere lackey to Dostoevsky's Underground Man, not to mention the Russian writer's more masterful—and even more terse—explorations of alienation, misanthropy, and utter annihilation combined with a psychological insight that makes Emants's work, while groundbreaking in its way, read like charcoal sketches held up beside a dizzyingly taut masterpiece.

A psychological tour de force that is reminiscent of Dostoevsky, I found this as riveting as Hunger or Notes from Underground. Consider what you would do if you looked inside yourself and found you had no feelings at all. This is the state that the narrator contemplates and finds terrifying.½

This novel is a classic of Dutch literature. It is a psychological novel which deals with the guilt complex of the main character after committing a murder.½

Zat wel goed in elkaar na de uitleg, maar echt blij werd ik werd ik er niet van.½

I think the premise of this book was quite interesting, however, the character was so frustrating and obnoxious I found it utterly impossible to be the least bit sympathetic with him (and this coming from someone who could in fact sympathize with a lot of what he was feeling!), and hence was just very annoyed. That said, I do think it's worth reading.½

Gratis beschikbaar op de dbnl.

Dit was een vrij aardig boek -- pittoresk eerder dan interessant. In de jaren 1870 reisde Emants gedurende drie maanden door geheel Zweden, van noord naar zuid en west naar oost. Als een nederlandstalige die al jaren in Zweden woont wou ik dat honderdveertig jaar oude reisdagboek wel eens doornemen, al was het maar ter vergelijking met hoe het land er nu bij ligt.

Emants' reisindrukken zijn die van een neerbuigende urbane buitenlander die het in Zweden, een perifeer en lichtelijk achtergebleven land, moeilijk heeft onderhouden te worden. Dat betekent niet dat hij liever door beter bekende contreien zou reizen: hij vindt Duitsland duidelijk een meer geciviliseerd land, maar staat boven het soort van toerisme dat jan en alleman aantrekt. Emants vindt zichzelf dus anders dan de gewone toerist, maar heeft ook niet veel op met het landelijke Zweden. En dat is de persona waarin hij dit boek schrijft: iemand die grootmoedig beide zijden van een kwestie wil inzien, maar er toch boven staat.

Het schattigst vindt hij de lokale zeden die hij vanop een afstand kan observeren: de Sami, het dagelijkse leven vanuit hotelvensters aanschouwd, het opsnuiven van de atmosfeer. Bij de dingen die hij wel aan de lijve moet ondervinden (de plaatselijke spijzen, transportmiddelen, hotelkamers) vervalt hij opnieuw in zijn criticasterpersona. Voor de lokale kunsten, architectuur, geschiedenis, dichters, en beeldhouwers heeft hij zelden een gunstig woord over, en zijn ijkpunten zijn die van een zelfingenomen Hollander die nog weinig te leren heeft. Over Stockholm is hij tevreden omdat men daar Europees eten begint te serveren en weldra een electrische tram zal installeren: binnenkort wordt de stad une ville comme une autre, zoals hij zegt. Die komende vertrouwdheid stelt hij op prijs, maar uiteraard kan hij enige laatdunkendheid over de eenheidsworst niet laten.

Emants schrijft zijn beste hoofdstukken als hij overhoop ligt met andere arrogante reizigers of als hij zich beleefd moet gedragen tegenover geïnteresseerde lokale intelligentsia die hem onderdak verlenen of hem uitnodigen op hun feestjes. Situatiehumor, de clash van persoonlijkheden -- dat is literatuur die een opsomming van dorpjes en ruïnes overstijgt. Ook de secties waarin hij het eigenlijke reizen beschrijft -- paardenkar, trein, kanaalboot, stoomboot -- waren aangenaam te lezen. Vaak echter bleef ik op mijn honger zitten: voor kleinere stadjes waar hij slechts kort verbleef (of doorreisde) heeft hij hoegenaamd niks te zeggen en vinkt plichtsbewust een enkele architecturale bezienswaardigheid aan. In Ystad noemt hij bijna enkel de kerk; voor Lund beschrijft hij uitgebreid de kathedraal, en vermeldt terloops het feit dat een professorsloon aan de universiteit er gelijk is aan een Hollands.

(Tussen twee haakjes: Emants sprinkelt Franse en Duitse en zelfs Engelse frasen over zijn dialogen en citaten: hij verwacht duidelijk dat zijn publiek alle drie verstaat. Heerlijk vind ik dat!)

Ik ben blij dat ik dit boek gelezen heb. Het Zweden van honderdveertig jaar terug is kleiner, landelijker, minder Europees, maar ook hier werkte de toerismemachine al gesmeerd. Emants' arrogante persoonlijkheid doen wat af aan de kwaliteit van het boek, maar dat kan ik laten varen als een negentiende-eeuwse topos. Al bij al interessant.½

Thirty-five year old Willem Termeer is the narrator of this confession. He tells the reader right away on the first page that he has just murdered his wife. The rest of his "confession" is his decidedly one-sided summation of his life, for Willem assumes his auditor will be "...interested in the course of my development", that he will "...understand how different I seem to myself from the vast majority of people."

He then gives a self-serving account of his life from his entry into grade school forward. At times coloured by self loathing, at other times by empty bravado, Termeer shows himself as one of those weak whingeing creatures whom every bully recognizes on sight, and as the one no work team or social group would choose for a member. Throughout his life, he has done nothing but disappoint, often deliberately. He persists in seeing himself as a victim of circumstance, doing nothing to try to alter those circumstances.

Why read such a self analysis then? Well as J M Coetzee tells us in his introduction, Marcellus Emants was interested in psychology, in analyzing "the new sciences of heredity and psychopathology to explain human motivation". Coetzee sees Termeer's confession "...as a monument to himself, thereby turning a worthless life into art". No matter how despicable Termeer may have been as a person, no matter how disinclined the reader may be to empathize, Emants has done an excellent job of making the reader feel so strongly about such an odious and inconsequential person, and of having that person reveal himself so convincingly, and it is his writing that is the reward.

Even terug naar het Den Haag van rond de eeuwwisseling (1900) beviel me wel... Deed uiteraard denken aan Eline Vere (een boek waar ik van hou), alhoewel het verhaal wel anders was.

Henk wordt verliefd op de gezelschapsdame van zijn tante, Maggie. Zij is een stuk jonger dan hij en ze weet soms absoluut niet wat ze wil. Maar ook Henk weet niet goed wat zijn gevoelens zijn. Soms heel teder, dan ergert hij zich weer. Maggie vindt dat hij sterk moet zijn en vooral niet ordinair (gewoontjes). Kortom, moeilijk. Uiteindelijk trouwen ze toch en slijten bij beiden wat scherpe kanten af. Zo belanden ze in feite toch in een sleur van het gewone. De waan dat het allemaal anders kan, blijkt inderdaad waan te zijn.

Vrank en vrij, onthutsend en deprimerend, sterk dostojevskiaan (ook la chute van Camus)

Someone said somewhere that Emants writes rather scientific and perhaps even cold, and Liefdeleven (1916) by Marcellus Emants (1848-1923) reminds me indeed a bit of a scientific study. Emants is known to write about actual persons and situations, and it is generally thought that Liefdeleven is about his third marriage (1904) with a German actress (the name of the main character “Christiaan Duyts” - Duyts meaning “German” in dutch- seems to support this).

The book is written from a male perspective which gives it a perhaps interesting one-view-only look upon the problems that arise in the book.
The story starts quietly like a man-meets-woman story but as it progresses it becomes more naturalistic to an extend that it even gets hard to be confronted by many of the conversations/discussions in this part of the book. This confrontation makes that one wonders how it all will end.

I actually don't think the book really is about how bad it is to be married, or how hard it can be when you meet the wrong person. I think the book is about the reality of life.

In 1879 publiceert Emants Een drietal novellen. Van de drie novellen waaruit de bundel bestaat, zijn er twee, Najaarsstormen en Fanny al eerder gepubliceerd in De Banier. De derde novelle, Een avontuur, zou aanvankelijk als eerste van de drie novellen in De Banier verschijnen, maar Emants trekt deze, op dringend verzoek van zijn mederedacteuren terug. Zij zijn bang abonnees te verliezen vanwege het controversiële thema van de novelle, dat Emants zelf omschrijft als een voorbeeld van "den eenvoudigsten toestand van het gevoelsleven, [...] waarin de liefhebbende vrouw, zonder eenige bijgedachte aan den prikkel van verboden genot, zich geeft alleen omdat zij liefheeft".

Beide andere verhalen uit de bundel, Najaarsstormen en Fanny, geven volgens Emants een beeld van hoe hartstocht "door maatschappelijke banden bekneld en onder den invloed van een overwegend verstandsleven, zich in het openbaar voor den schepter van het conventioneel fatsoen buigt, om in het geheim zijn dorst naar genot te bevredigen, en hoe hij aldus ziekelijk wordt, verkwijnt of alle waardigheid verliest en zich in het slijk wentelt".

Hoewel Fanny net als de twee andere novellen over de macht van de wellust gaat, oogst deze novelle de meeste lof. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat de zielsziekte van de hoofdpersoon van het verhaal het minst bedreigend is voor het conventionele fatsoen.

De nog jonge schrijver van Goudakkers illusiën - Marcellus Emants werd den 12den Augustus 1848 geboren - heeft, al is hij geen veelschrijver en al gunt hij zich den tijd voor zijn letterkundigen arbeid, onze letterkunde reeds met menig geschrift verrijkt. Hij schreef, behalve een paar tooneelstukken, twee groote epische gedichten (Lilith en Godenschemering), twee reisbeschrijvingen (Reis door Zweden en Langs den Nijl), en twee bundels, welke tot het gebied der novelle behooren (Monaco en Een drietal Novellen). In elk van de drie laatstgenoemde kunstsoorten gaf hij iets voortreffelijks. Godenschemering, waarin voor de diepste kunstopvatting de schoonste kunstvorm gevonden werd, Reis door Zweden, waarin Emants' gaaf van opmerken en zijn talent van schilderen hem uitmuntende bladzijden in de pen gaven, en Monaco, waarin hij met vaste hand een drietal goed geslaagde typen schetste, behooren, wat men ook tegen des schrijvers levensopvatting in het midden hebbe te brengen, tot het beste wat de jongere generatie ons heeft geschonken.

Indien wij, na de lezing van Goudakkers illusiën, tot de overtuiging waren gekomen dat dit verhaal van den begaafden auteur zich bij genoemde werken waardig aansloot, wij zouden ons zeker gehaast hebben het in onze kroniek aan te kondigen. Thans -
[p. 195]

wij bekennen het gaarne - heeft onze waardeering van Emants' talent ons tegen die aankondiging zóó doen opzien, dat wij haar van maand tot maand verschoven. Een slechte tactiek, in het voorbijgaan gezegd, en die wij aan niemand ter navolging aanbevelen. (uit: De Gids, 1885)

prachtig zwaarmoedig boek