Falih Rıfkı Atay (1893–1971)

"Büyük Harbi" ve sonuçlarını Falih Rıfkı'nın özgün anlatımı ile yeniden "öğrendim" diyebilirim. Gerçi bu sonuçları neredeyse bir asır sonra hala görebilmek için şimdiki Türkiye'ye ve Anadolu'ya bakmak yeterli. Falih Rıfkı'nın dili, bulanık bazı şeyleri berraklaştırıyor. Anadolu'yu yiyip eriten, çocuklarını ellerinden alıp geri vermeyen: Arabı, Yahudiyi, Alamanı, iskorpiti ve bitmek tükenmek bilmeyen ihtirasları ile "İttihatçıları"; bize çocukken haklarında söylenenleri ve okutulanları unutturup yeniden öğretiyor.

"1913'de bir Mustafa Kemal, yüzyıl sonrası için bile hayaldi, fantazi romanlarında bile yeri yoktu."

"Vatan kaybı İstanbul'da çabuk unutulur."

"Büyük Harbde Osmanlı hazinesinin büyük bir kısmını çöl ve urban yemiştir."

"Türk, harbde kullanılmış, kıymetlendirilmiş, destanlaştırılmış, sulhte ise bırakılmıştır."

"Tenha çöllerde Türklerin harbini görmeyenler Türklerin kahraman olduğunu nasıl anlayabilir? Irak, Çanakkale, Kafkasya, Galiçya ve Romanya cephelerinde her mevsime, her düşmana ve her iklime karşı harp eden bu cesur adamlar Herkül'un on iki imtihanını verdiler.....Her tarafta bir neslin kahramanları var; kahramanlar için iklimler, düşmanlar, denizler ve karalar birdir."

İşte bu kahramanların torunları, dedelerinin emanet ettiği, milleti ile bölünmez bir bütün olan ocaklarını, vatanlarını hala sınır boylarında kahramanca beklemektedir.… (más)