Julien Green was een Amerikaans staatsburger die in het Frans schreef . In 1970 werd hij verkozen tot lid van de prestigieuze Acédémie Francaise. Zoals te vermoeden valt uit het bovenstaande, heeft de man een kleurrijke biografie. Geboren in 1900 in Parijs uit Amerikaanse ouders en overleden in 1998 in dat zelfde Parijs. In die achtennegentig jaar heeft hij zowel in de VS als in Frankrijk gewoond, tijdens beide wereldoorlogen gediend in het Franse en het Amerikaanse leger, en zich tweemaal bekeerd tot het katholicisme. Green was homoseksueel en is, naast zijn romans, vooral bekend geworden door zijn dagboeken (journals).

Moïra is het eerste boek dat ik van hem lees. Het is in essentie een klassiek verhaal dat zich afspeelt in de Verenigde Staten rond 1920. Joseph, een jongeman afkomstig van het platteland, gaat studeren aan de universiteit, maakt een paar vrienden en wat vijanden, raakt geobsedeerd door de adoptief dochter van zijn huisbazin en valt uiteindelijk voor haar charmes, waarna alles in een drama eindigt. Wat dit boek bijzonder maakt, is dan ook niet zo zeer de plot. Maar wat dan wel?

In ieder geval het sobere en kraakheldere Frans waarin Green schrijft, licht archaïserend met een overvloedig gebruik van de passé simple. Deze stijl maakt het boek transparant en makkelijk leesbaar en sluit in al zijn soberheid naadloos aan bij de donkere ondertoon van het verhaal.

Die ondertoon is bijzonder goed getroffen. Er hangt door heel het boek een sfeer van dreiging en noodlottigheid . Eigenlijk weet je al bij het lezen van de eerste bladzijde dat het niet goed kan aflopen. Dit komt vooral voort uit het karakter van de hoofdpersoon, wiens extreme en conflicterende gevoelens en overtuigingen niet anders dan tot een tragische ontknoping kunnen leiden. Julien Green heeft ooit over de Britten en Amerikanen gezegd dat het neuroten met rode wangen zijn (‘Anglosaxones. Des neurasthéniques aux joues roses’) en Jospeh lijkt daar een illustratie van.

Deze onvermijdelijkheid maakt van Moïra een roman, die maar moeilijk is weg te leggen. De lezer wordt aangetrokken door het naderende, slechte einde zoals iemand met hoogtevrees door de diepte onder hem. De spanning van het verhaal komt niet voort uit het schrikeffect van het onverwachte, maar uit de vraag hoe het mis gaat lopen, en bovendien, ergens blijft de hoop, tegen beter weten in, dat alles toch nog in orde komt.

Ook opvallend is de belangrijke rol die godsdienst speelt. Joseph is streng Protestant (calvinist waarschijnlijk) en leeft in een constante angst of hij bij de geredden of de verdoemden zal horen. Hij heeft een afkeer van alles wat met het lichaam te maken heeft inclusief dat van hem zelf. Deze houding lijkt misschien moeilijk invoelbaar, maar zoals alle goede schriivers weet Green de kloof tussen onze eigen ervaring en die van zijn personages te overbruggen. Uiteindelijk is dit strenge Protestantisme maar de aan tijd en plaats gebonden achtergrond, waarvoor zich de tijdloze thema’s van seks, geweld en religie afspelen.

Moïra is een geslaagde roman die mij nieuwsgierig heeft gemaakt naar andere werken van deze schrijver. ( )