Tenorsaxofonist Dexter Gordon (1923-1990) staat op de foto die zo’n beetje model staat voor dé jazzmuzikant. U kunt hem op de voorkant zien van dit boek over jazz en dan herkent u hem vast. Sophisiticated Giant gaat over The Life and Legacy of Dexter Gordon en is geschreven door Maxine Gordon, de vrouw met wie Dexter getrouwd was toen hij overleed.

Het is geen dik boek, zo’n 240 pagina’s, maar het is een afwisselend en levendig geschreven boek dat mij veel heeft gebracht. Uitgangspunt voor het verhaal zijn de persoonlijke aantekeningen van Gordon. Hij was ooit van plan een autobiografie te schrijven en heeft daarvoor veel aantekeningen gemaakt. Maxine zag echter dat hij de jaren vijfig totaal buiten beschouwing had gelaten en vroeg ernaar. Gordon gaf geen antwoord maar zei dat ze dan zelf zijn boek maar af moest maken. Zelf kwam hij niet toe aan zijn autobiografie, Maxine heeft het voor hem gedaan en ook onderzoek gedaan naar die weggelaten tien jaren.

Geen conventionele biografie dus maar een verhaal van gebeurtenissen, impressies en brieven, afgewisseld met de persoonlijke aantekeningen van Gordon die cursief worden weergegeven.

Maxine schetst eerst zijn afkomst met een mooi verhaal over zijn grootvader van moeder’s kant, Edward Baker, die een zogenaamde ‘buffalo soldier’ was. Hij had Franse voorouders met de naam ‘Boulanger’, die voor het gemak maar in het Engels vertaald werd. De vader van Gordon was arts die bekende filmsterren en jazzmusici onder zijn patiënten had.

Dexter Gordon studeert muziek en stapt na de klarinet over op de saxofoon. Hij wordt tijdens zijn studie al weggekaapt door vibrafonist Lionel Hampton die hem graag in zijn band wil hebben. Hij maakt snel naam en ontpopt zich tot een showmannetje. Lionel Hampton;

One time at the Paradise in Detroit, he still wasn’t there when we started, and we were doing a number that he was supposed to solo on. Just as we go to his solo, he walked out of the wings blowing his horn. The crowd went wild. So did the guys and I. I couldn’t even be angry with him, because I couldn’t believe the effect he had on that audience.

Als hij de band van Hamton verlaat voor de band van Billy Eckstine, heeft hij daar een goede reden voor. Hij kan er bebop spelen. Geen traditionele swing, maar de snelle en virtuoze muziek waarvan Charlie Parker, Dizzy Gillespie en Bud Powell de grondleggers waren. Dexter Gordon wordt wel gezien als de eerste muzikant die de bebop virtuoos op de tenorsaxofoon speelde.

Gordon mag ook albums opnemen voor platenmaatschappij Savoy, maar tegen ongunstige voorwaarden. Als hij toch voor een andere maatschappij iets opneemt krijgt hij een brief van Savoy waarin een aantal duidelijke zinnen staan;

I will not do anything which I consider detrimental to your welfare unless you force me to play my hand.

Het boek staat vol met verhalen over zijn vriendschappen met andere muzikanten en de opnames die hij alsnog maakt. U doet er talloze tips op en rent op en neer naar uw streamingsdienst of, beter nog, de platenzaak. Ik reisde vroeger al naar Amsterdam om een opname te kopen van zijn ‘tenorbattle’ The Chase, een muzikaal gevecht met collega-saxofonist Wardell Gray. Kent u die, dan wilt u ook het vervolg The Hunt beluisteren.

Als Maxine Gordon bij de jaren vijftig aankomt wordt het wel duidelijk waarom Gordon die liever niet wilde bespreken. Hij was al verslaafd maar in die jaren bereikt hij wel het dieptepunt. In en uit de gevangenis voor diefstal en het bezit en/of gebruik van verdovende middelen en weinig tot geen aandacht voor de muziek. Ook zijn eerste vrouw en twee dochters ziet hij nooit. Het is geen periode waar hij trots op is maar waar hij toch de voordelen van inzag. Hij was van mening dat de gevangenis hem voor erger behoedde en zelfs zijn leven heeft gered.

Na die periode belandt hij in Europa en gaat in Kopenhagen, Denemarken wonen. Hij wordt er peetvader van Lars Ulrich, één van de oprichters van band Metallica en woont er samen met een vriendin Lotte. Zij zal jong sterven aan een hersenbloeding, iets waarvan haar vader Gordon de schuld geeft en hem met een pistool bedreigt. Ondertussen krijgt hij twee zoons met niet nader bekende moeders en trouwt met de Deense Fenja. Met haar zal hij nog een zoon krijgen.

Maxine, die al in de jazzwereld werkt haalt hem over om terug naar Amerika te gaan. Dat doet hij met veel succes, Fenja raakt uit beeld en hij trouwt later met Maxine. Hij krijgt een rol in de film Round Midnight, over het leven van een jazzmuzikant in Parijs en dat levert hem een Oscar-nominatie op.

Long Tall Dexter (hij was 1.98 m) ofwel The Sophisticated Giant overlijdt uiteindelijk aan kanker op 67-jarige leeftijd.

Dit boek heeft mij veel tips opgeleverd over zijn muziek, hoewel ik al een aantal van zijn albums in huis heb. Het is mooi om het verhaal achter Second Balcony Jump te lezen van zijn album Go (jawel, er sprong iemand van het tweede balkon), of over zijn gewoonte om een liedje te zingen voor hij het ging spelen (die gewoonte nam hij over van Lester Young). Het is mooi om zijn brief over Billie Holiday te lezen. Et is minder mooi om over zijn overdosis te lezen. Het is wel mooi om over zijn band met Nederland te lezen, iets dat uitgebreid aan de orde komt. Niet in dit boek maar een tip van mijn kant; het Nederlands Jazz Arcief heeft een prachtige cd uitgebracht van zijn optreden in de Utrechtse jazzkelder Persepolis in 1963, onmisbaar voor de liefhebber. Maar ook de albums Go, Our Man in Paris en de driedubbel-cd Bopland: The Legendary Elks Club Concert L.A. 1947 (waar The Hunt op staat met Wardell Gray) zijn absolute aanraders.

Tenslotte laat ik die andere grote tenorsaxofonist, Sonny Rollins, aan het woord over Dexter Gordon. Die vat het wel zo’n beetje samen;

What was it about Dexter? Well, besides his music, he was sort of the bridge between Charlie Parker on the alto and what became possible on the tenor saxophone. Dexter’s playing was always an amalgam, to me, of everything that came before, of course. But he was also that bridge – so a lot of the guys that were getting into bebop at that time, they all liked Dexter. He wasn’t doing what Charlie Parker was doing, no. You know, he didn’t play Charlie Parker on tenor; he played Dexter Gordon on tenor. But he was playing music that had the same qualities, really. ( )

Loved everything about this book. The personal voice Maxine uses, the stories, the things I didn't know (Dexter Gordon is Lars Ulrich's godfather???). All great. Plus Dex is one of my all-time favs, so that helps. ( )