De zangen van Maldoror van de Comte de Lautréamont is een boek zoals u ze niet vaak leest, als u dit überhaupt al tot u gaat nemen. Het gaat hier namelijk om een surrealistisch werk en wel om zangen in proza-vorm.

Eerst iets over de auteur, want Comte de Lautréamont was de naam waaronder de Franse, in Montevideo geboren, schrijver Isidore Lucien Ducasse (1846-1870) dit werk schreef. Hij was toen 22 jaar en dat iemand op die leeftijd een dergelijk werk schrijft vind ik vrij opmerkelijk. Mijn dochter is bijna zo oud en ik zou heen en weer geslingerd worden tussen trots en wanhoop als zij iets dergelijks zou wrochten.

Over de auteur was tot de jaren zeventig weinig bekend. Geboren dus in Uruguay als zoon van een ambassademedewerker en op zijn dertiende ging hij naar Frankrijk om naar de middelbare school te gaan in Tarbes. Na een korte terugkeer naar Uruguay verbleef hij sinds 1867 in Parijs waar hij De zangen van Maldoror schreef. Hij publiceerde op eigen (ofwel met geld van zijn vader) kosten de eerste zang en in 1869 het volledige werk, tot en met de zesde zang.

Waarom is dit nu zo’n opmerkelijk boek? Surrealisme verraadt al iets, het is geen makkelijk leeswerkje. We laten ons meevoeren in de fantasie- en droomwereld van de auteur. Zijn heftige verbeeldingskracht zal voor sommigen de goede smaak ver te boven gaan, maar het is allemaal stilistisch fraai opgeschreven. Ironisch ook, de auteur lijkt te spotten met zijn eigen werk.

Hoofdpersoon is Maldoror, de belichaming van het kwaad en een manifestatie van de duivel. Hij duikt in verschillende gedaanten door heel het boek op en blinkt uit in agressiviteit en goddelijke losbandigheid. Dat dit geen werk voor tere zielen is weet de auteur en hij waarschuwt de lezer al aan het begin van de eerste zang;

Het is niet goed dat iedereen de bladzijden leest die hierop volgen; slechts enkelen zullen zonder gevaar van deze bittere vrucht kunnen genieten. Dus, schuchtere ziel, voor u verder binnendringt in zulke onontdekte gebieden, richt uw schreden achterwaarts en niet voorwaarts. Luister goed naar wat ik u zeg: richt uw schreden achterwaarts en niet voorwaarts…

Hij weet natuurlijk wat hij schrijft en mijn aandacht heeft hij en natuurlijk ging ik voorwaarts. Dat was nogal een rit. In de tweede zang moet God er al aan geloven als des schrijvers hand weigert te schrijven met de pen die uit een rode zeearend is getrokken. Het bliksemt in de verte, onweer trekt door de ruimte en Maldoror fulmineert;

Dus, verschrikkelijke God met je adder-gezicht, was het nog niet genoeg, dat je mijn ziel hebt geplaatst tussen de grenzen van de langzaam dodende waanzin en de razernij, dat je het bovendien na rijp beraad in overeenstemming met je waardigheid achtte een beker bloed uit mijn voorhoofd te laten vloeien!

Met dat schrijven is het wel goed gekomen. Even verderop schetst hij een gruwelijk beeld van wat hij met een jong meisje zou kunnen doen als zij hem blijft volgen. Dat het niet bij dreigen blijft ondervindt een jongeling verderop. Arme Mervyn eindigt zijn leven als hij met een noodgang tegen de koepel van het Panthéon in Parijs slaat.

Is het dan alleen maar (weliswaar mooi opgetekende) ellende in dit boek? Zeker niet. Er staat een prachtige hymne aan de oude oceaan in;

Oude oceaan, met je golven van kristal, je lijkt in het groot op die hemelsblauwe striemen die men op de geranselde rug der scheepsjongens ziet; je bent een onmetelijke blauwe plek, die op het lichaam der aarde is geslagen…Zo strijkt er, bij de eerste aanblik, een lang aangehouden zucht van droefheid, die men zou houden voor het ruisen van je aangenaam briesje, over de diep geroerde ziel, waar het onuitwisbare sporen achterlaat en je roept bij je minnaars de herinnering op, zonder dat zij zich daar altijd van bewust zijn, aan ’s mensen wrang begin, waar hij kennis maakt met de smart, die hem niet meer verlaat. Ik groet je, oude oceaan!

Dat gaat zo zes pagina’s door en het is wat mij betreft één van de hoogtepunten van dit boek. Het geeft ook een voorbeeld van de schrijfstijl van de auteur en er zijn talloze voorbeelden te geven van mooie vondsten of bizarre verhalen. De schepper in een doodskleed van ongewassen ziekenhuislakens, de hanebalk die zich losrukt uit een oud kasteel en de Almachtige ter verantwoording roept, de opgesloten hoofdhaar (u leest het goed en hij converseert ook) of wanneer Maldoror weer eens niet lekker in zijn vel zit;

Ik ben vervuild. Ik word verteerd door luizen. Als de varkens naar mij kijken, gaan ze braken. Mijn huid, die met een geelachtig etter bedekt is, is afgeschilferd door de korsten en ontvellingen der melaatsheid…Onder mijn linkeroksel heeft een paddenfamilie verblijf gekozen en als een ervan zich beweegt, kriebelt hij mij…Onder mijn rechteroksel zit een kameleon, dat voortdurend jacht op hen maakt, om niet van de honger te sterven: iedereen moet nu eenmaal leven.

Het is een niet-aflatende stroom van gedachten en ideeën die soms prachtig, soms heftig zijn maar die de moeite waard zijn om te lezen én te herlezen.

Er is altijd wel discussie over het werk van De Lautréamont geweest. Aanvankelijk was er weinig interesse voor zijn werk, hoewel de dichter Paul Verlaine, schrijver André Breton én schrijver en dichter Willem Kloos enthousiast waren over zijn werk. Sinds de jaren twintig van de vorige eeuw is zijn roem gaan toenemen en wordt hij gezien als één van de grote auteurs van de wereldliteratuur. Zijn werk heeft veel kunstenaars geïnspireerd zoals Salvador Dalí, René Magritte, Max Ernst, Joan Miró en Georg Baselitz.

Vertaling; C.N. Lijsen ( )

It would perhaps be best to separate this Exact Change version translated by Alexis Lykiard from any other versions, particularly the ones, such as the Penguin Classics Edition, that he calls "travesties" in his bibliography. I don't think I've ever read a translated work, in fact, where the translator make such an effort to make fun of previous translations and to give examples of those translators' idiotic decisions. Apparently, in some cases they didn't understand what the author was saying and just made something up of their own. This edition is hailed as the best by objective reviewers who actually know how to read French--so Lykiard is perhaps correct, but it is still jarring. STILL, I'M GLAD I DIDN'T MAKE THE MISTAKE OF BUYING THE PENGUIN CLASSIC EDITION!

As for the book itself--the physical book, that is--the type size is at least one size to small, as if they couldn't afford a book with more pages, so they just made it hard to read. I didn't have to resort to a magnifying glass by any means, but given the length of Lautréamont's (real name Isidore Ducasse) paragraphs in Maldoror and the density and complexity of the text, having to navigate the small type just made a hard job even harder. There are also lots of footnotes, some of which are helpful in understanding the text, although others are just the original French versions of the texts that Lautréamont has slightly altered in Poesies. I would have preferred the footnotes to be on the same page.

As for the works....

Maldoror ***
Someday, when I am ensconced in an old age home with a nice reading room where inmates may contribute works of their own, I will leave this on a shelf for some unsuspecting, adventurous person of sufficient eyesight. He or she will probably be mystified and appalled by much or all of Maldoror. It starts off pretty interestingly, and I can't say that the quality really falls off, but the density of the haphazard narrative, which sets out deliberately to be confusing, eventually wears even a devoted reader down. By halfway through, I could get through a few pages a day, but I often turned to things that were less stressful. Still, once I finished, and once my future fellow inmate/victim finished, we will at least feel like we have been introduced to a unique, doomed-to-die at 24 personality. It is pretty difficult to put yourself into his narrative frame of mind, but perhaps if Poe had become totally unhinged and insane, something like this might have been the result. Or, more likely, it is a one-off artifact that can't be duplicated. In any case, it has some interesting parts, and devoured slowly, with the proper stimulant, might be worth a re-read. So many of the author's references to contemporary and recent French literature and culture will be lost, however, even with the help of the footnotes.

Poesies *1/2
The other major part of the volume is Poesies, whose purpose and meaning are even more obscure. Much of it consists of slightly altered versions of things other people said. And lots of ranting and criticism of Victor Hugo and others. Only someone truly devoted to French literature could find much interest here.

Letters and Miscellanea **1/2
These are a little interesting and certainly easier to read! They include some interesting reminiscences and contemporary reactions to Lautréamont's work.

I wish I could like this more...

Maybe someday. ( )

sàtira, gòtica
En Els cants de Maldoror, Lautréamont enalteix l'assassinat, el sadomasoquisme, la violència, la blasfèmia, l'obscenitat, la putrefacció i la deshumanització. Van ser els surrealistes el qui van rescatar l'obra de l'oblit i li van atorgar el paper de precursora del seu moviment.

El personatge central de Els cants de Maldoror (en francès «Mal d'Aurore», «Dolent de l'aurora») renega ferotgement de Déu i del gènere humà. En un llibre en el qual ressonen «els cascavells de la bogeria», la crueltat i la violència, Maldoror encarna la rebel·lió adolescent i la victòria de l'imaginari sobre el que és real: el seu odi envers la realitat (això que anomena «El Gran Objecte Exterior») el separa dels seus congèneres, i per aquest motiu sofreix. Tot i així, el seu orgull "miltonià" és més poderós.

El grotesc, l'espant i el ridícul en Els cants recorden l'obra d'un altre gran antecedent del surrealisme, El Bosch. No és per casualitat que Lautréamont va ser motiu d'inspiració per a escriptors com Alfred Jarry, Louis Aragon o André Breton, i artistes plàstics com René Magritte, Salvador Dalí i Man Ray. La seva famosa comparació «bell com la trobada fortuïta, sobre una taula de dissecció, d'una màquina de cosir i un paraigua» configura un dels trets més distintius de l'irracionalisme surrealista: la conjunció de realitats inconnexes, dislocades o fins i tot contradictòries. ( )

One of the most radical examples of occidental literature, written by a French twen, who died at the age of twenty-four. He describes the beauty of a teenager as follows: "He is as beautiful as the accidental encounter of a sewing machine and an umbrella on a morgue slab."

vertaald door J. Stärcke, bandversiering van W.F. Gouwe