Grotendeels een zeer prettig leesbaar boek, zoals ik ook andere brievenboeken van Van Der Heijden zou aanbevelen. Ik kan me goed voorstellen dat, als doorgewinterde kroegtijger, een goed conversationalist is en dat spreekt uit de vlotte toon van de brieven.

Met "Kruis en kraai" bijt Van Der Heijden het spits af in een nieuw the verschijnen serie boekjes waarin op luchtige wijze de roman ans genre wordt verkend. Een interessante opzet, gezien de meeste literatuurcritici verzuurde pruimen zijn die niet kunnen schrijven. Schrijven, zo mag men veronderstellen, kan men het best overlaten aan schrijvers.

Het boekje is geschreven als een lange brief in acht gedateerde episoden, tussen 28 mei en 4 juni. Beschrijving van aspecten van de roman zijn verdeeld en min of meer doorlopend beschreven.

Vlot geschreven, aldus, maar zoals met zoveel vlotte praters in de kroeg, lijken het me nogal sterke verhalen. En zoals in zijn boeken, komt Van Der Heijden opnieuw nogal branie-achtig over. Daarbij komt ook zijn geloofwaardigheid in het geding.

In de tweede afdeling (29 mei) zet Van Der Heijden uiteen wat schrijvers zoal motiveert tot schrijven, en stelt hij met enig dedain dat menig Nederlandse schrijver vooral bewogen wordt door de drang tot het Bekende Nederlanderschap. Toch komt Van Der Heijdens 'megalomane' obsessie met de grootsheid van het eigen oevre, en zijn uit ander autobiografisch werk bekende obsessie met de uiterlijkheden van zijn boeken dicht in de buurt van die drang.

Het boekje bevat weinige doch zeer interessante vingerwijzingen naar de ontstaansgeschiednis van beide romancycli, zowel De tandeloze tijd als Homo duplex. Met name de verwijzing naar het apocriefe Beatles-nummer en Van Der Heijdens verklaring daaromtrent zijn interessant.

Het afgedrukte fragment (een vingeroefening) in de stijl van "Mim" en "Drijfzand koloniseren" en andere delen van de Homo duplex reeks wordt helaas niet verklaard. De keuze van dit stijlregister is zeker opvallend en meer uitleg zou zeker passend zijn geweest.

Het vierde deel van het boekje (31 mei) is volkomen onovertuigend. We mogen aannemen dat de schrijver in een 'melige bui' raakte en aan het fabuleren sloeg. De meer fijngevoelige lezer is geraden de laatste twee alineas op blz 45 over te slaan. Het typisch soort weerzinwekkende overdrijving die in veel van zijn boeken terugkomt en die, net als de zandbakepisode, volstrekt ongeloofwaardig schijnt.

In 2002 startte De Bezige Bij een nieuwe serie waarin een aantal "oerboeken" van Nederlandtalige schrijvers zou verschijnen. De eerste uitgave betrof "De Meester van de Neerdaling" van Hella S. Haasse. Ook Van der Heijdens "Bejaardentehuis op het dak van de wereld" stond gepland om in deze reeks te verschijnen. Daarvan is tot nog toe niets terecht gekomen. Het is te hopen dat deze nieuwe reeks over de roman van Ahenaeum-Polak & Van Gennep een beter lot beschoren is. ( )