Een natte hel : brieven en preken van een Portugese jezuïet is met voorsprong de minst interessante privédomein die ik ooit las (en jawel, ik las ook het deeltje van Ronald Giphart). De preken van Vieira zijn - voor iemand als ik, die in z'n leven van God niet meer verlangde dat ik Hem af en toe ook eens zonder hoofdletter mocht aanduiden (dat mocht overigens, erg joviaal ...) - niet om door te komen en in hun - naar het schijnt steekhoudende - theologische logica grenzen ze aan ver doorgetrokken absurdisme.

En ook het jaarverslag van de jezuïet Vieira - waarmee het boek begint en dat nog de schijn ophoudt van een getrouw historisch verslag - kreunt onder die potsierlijke tussenzinnen waarmee Vieira als straffen van God beschrijft al wat de Portugezen tegenzit, maar elke dode vijand of elke deugdoende zonnestraal tot wonderen en beloningen verklaart van diezelfde God die de Portugezen zo welgezind is ...
Jezuïeten die komen te overlijden blijken niet minder dan heiligen. En ook de nog levende jezuïeten kennen er wat van: vijandelijke kogels vallen - zoals in de Matrix-film - voor ze het lichaam kunnen doorboren vlak op de grond neer, ... Geprezen zij de heer. Heer.

De diplomatieke teksten zijn, voor zover suikerhandel boeiend kan zijn, boeiender. Ze schilderen in ieder geval een minder kinderlijk, minder naïef en minder stompzinnig beeld van een wereld die in volle verandering was. Engeland, Spanje, Frankrijk, Portugal, Holland ... ze lijken in die 16de en 17de eeuw allemaal wel eens met elkaar in oorlog geweest te zijn, of daarentegen bondgenoot. De opsommingen van het aantal schepen (Holland had er op een bepaald moment 14'000, Portugal 13 - en toch wilden de Portugezen blijkbaar zeeslagje spelen. Tegen de raadgevingen van Vieira in, trouwens.), van het aantal manschappen, de wijze van belastingen innen, de droge & zakelijke wijze waarop de godsvrezende Vieira de waarde van slaven uit Angola bespreekt, ... dat is allemaal aardig illustratief, maar verliest zijn glans in de sluitend makende herhalingen die wellicht eigen zijn aan alle politieke schrijven.

De titel van het boek Een natte hel verwijst niet naar Portugal of Brazilië, maar naar Nederland. Een vreemde keuze, maar wel een aanwijzing dat Nederlanders meer plezier zullen hebben in de wijze waarop ze door de notoire Hollander-hater worden afgeschilderd. (Dat valt overigens nog wel mee: veel erger dan 'ketters' wordt het niet. Och ja, en dat ze niks van suiker telen begrijpen en je er doorgaans met geld alles kopen kan.) Het nawoord, tenslotte, had een voorwoord moeten wezen

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2010/03/een-natte-hel.html ( )