(espacer, Langue, mourir) --> regard ("souveraineté") --> Hx
Près d'un demi-siècle de Med-ob, comme l'écrit Foucault dans "finir/post-scriptum" "le support historique est limité", "tentant d'appliquer une certaine méthode dans le domaine de l'histoire intellectuelle chaotique", ce livre sert de dogme à Hx Le style de la recherche littéraire est naturellement excellent. De plus, c'est aussi un modèle de la parole de Foucault. Selon mon observation, la plupart des publics lisent ce livre à cause de ce dernier. Métaphore&qte pour écrire cette recherche "chaotique" : la place importante de la médecine dans les "sciences humaines" réside dans le fait que "la structure anthropologique joue à la fois le rôle critique de la frontière et le rôle fondateur de l'origine", mettant l'accent sur l'empirisme (evidence based medicine : EBM). Le prestige de la médecine dans le cadre de l'anthropologie réside dans ce que disait Guardia "la santé c'est sauver : santé=sauver", surtout dans la génération de l'auteur, et bien sûr dans ce nouveau siècle dans lequel nous sommes, il est encore plus obtenu. Renforcement, le degré d'emphase dans les disciplines qui traitent l'existence humaine comme l'objet d'une connaissance positive n'a rien à voir avec la médecine, que ce soit en termes de tendances relatives ou de valeurs quantitatives absolues. Cependant, la haute vision de Foucault ne se limite jamais à l'isolement du savoir. Puisqu'elle est clinique, elle a besoin de transformer le champ-hospitalier et de définir le statut du patient (DX : sujet, Med : objet), comme « l'incorporer dans un espace collectif homogène », c'est en quelque sorte une préoccupation.

This Foucault monograph charts the emergence of what we might call "scientific medicine" across the eighteenth century, a way of seeing the body that is more rational and systematic than what came before. Of course, since this is Foucault, it's all about politics and power, and he both invents new words and redefines old ones and alternates between the deeply profound and the frustratingly obscure, and spends a lot of time telling you that things are the way he says they are without doing what a contemporary Anglophone critic might consider the necessary legwork to back it up. But it's all about cultivating a way of seeing that is ethically superior to the untrained eye, making it basically my jam. So: use with caution.

Some random points of interest and my thoughts:

• Like a lot of scientific sight, the vision of what Foucault calls the "clinic" purports that to see things as they are, you need an understanding of theories first: "Clinical medicine is not, therefore, a medicine concerned only with the first degree of empiricism, seeking to reduce, by some kind of methodical scepticism, all its knowledge and teaching to observation of the visible alone. At this first stage, medicine is not defined as clinical unless it is also defined as encyclopedic knowledge of nature and knowledge of man in society" (72).
• Foucault draws a distinction between different forms of scientific sight in the realm of medicine: "The practice required of the officer of health was a controlled empiricism: a question of knowing what to do after seeing; experience was integrated at the level of perception, memory, and repetition, that is, at the level of the example." Theory doesn't help you treat simple illnesses, experience does. On the other hand, "In the clinic, it was a question of a much more subtle and complex structure in which the integration of experience occurred in a gaze that was at the same time knowledge, a gaze that exists, that was master of its truth, and free of all example, even if at times it had made use of them" (81-2).
• Sometimes Foucault makes my points so straightforwardly it makes me wonder if I have any point of my own to make at all: "'One must, as far as possible, make science ocular'. So many powers, from the slow illumination of obscurities, the ever-prudent reading of the essential, the calculation of times and risks, to the master of the heart and the majestic confiscation of paternal authority, are just so many forms in which the sovereignty of the gaze gradually establishes itself-- the eye that knows and decides, the eye that governs" (88-9).
• Also consistent with my own interests is the idea that seeing humans scientifically is quite difficult: "Medicine as an uncertain kind of knowledge is an old theme [...]. It was to be found, reinforced by recent history, in the traditional opposition between the art of medicine and the knowledge of inert things: 'The science of man is concerned with too complicated an object, it embraces a multitude of too varied facts, it operates on too subtle and too numerous elements always to give the immense combinations of which it is capable the uniformity, evidence, and certainty that characterize the physical sciences and mathematics'*" (96-7).
• Foucault discusses the different forms observation takes in the clinic; one way that it manifests is not in the sight of the eye per se but in asking questions to build observations. Foucault describes one four-stage method of observation: first you observe with the eye, question the patient about what they feel, and re-observe; second, you ask general questions about the patient's past; third, you observe over time, as the disease progresses; and last, you prescribe during convalescence. "In this regular alternation of speech and gaze, the disease gradually declares its truth [...]. [T]he questionnaire without the examination and the examination without the interrogation were doomed to an endless task: it belongs to neither to fill the gaps within the province of the other" (112). This actually reminds me a lot of the method of detection Arthur Conan Doyle would perfect in the Sherlock Holmes stories-- you must both ask questions and see carefully to find truth.

I do kind of wonder what was wrong with my dissertation committee, that no one ever told me to read this book when I was in grad school. Like, generally, if you're an academic and Foucault has written on your topic of interest, you're obligated to know about it, even if so you can justify not using it. I eventually picked it up on my own, and dropped an unconvincing passing reference in a footnote in my introduction. Hey, if they didn't care whether I'd read Foucault, neither did I.

* Foucault is here quoting the French doctor Charles-Louis Dumas's Discours sur les progrès futurs de la science de l'homme (1804).

Het was een kuitenbijter begin jaren zeventig in de psychologische wetenschappen aan de KU Leuven, het blijft na al die jaren vaak verhelderend en beklijvend.
De luciditeit van Foucaults archeologie van de medische blik is nog steeds en wellicht nog meer van toepassing op de geneeskunde en psychotherapie van vandaag.
18. Als historisch feit moet de opkomst van de kliniek worden gelijk gesteld met het systeem van deze reorganisaties. Deze nieuwe structuur komt tot uiting, hoewel natuurlijk niet volledig, door een minieme maar beslissende verandering: de vraag: ‘Wat heeft u?’, waarmee in de achttiende eeuw de arts en de pati?nt hun dialoog begonnen, die zijn eigen grammatica en stijl bezat, werd vervangen
door een andere vraag: ‘Waar heeft u pijn?’, waarin we het spel van de kliniek en het principe van heel haar vertoog herkennen. Vanaf
dat moment komt op alle niveaus van de medische ervaring een geheel nieuwe relatie tussen betekenaar en betekende tot stand: tussen de symptomen die betekenen en de ziekte die wordt betekend, tussen de beschrijving en wat wordt beschreven, tussen de gebeurtenis en wat wordt voorspeld, tussen het letsel en de ziekte die wordt aangeduid, enzovoort. Van de kliniek wordt voortdurend gezegd dat ze empirisch is, dat ze met bescheiden aandacht haar blik zorgzaam en zwijgend op de dingen laat rusten, zonder ze met enig vertoog lastig te vallen; maar haar werkelijke betekenis ontleent ze aan het feit dat ze niet alleen de medische kennis diepgaand reorganiseert, maar ook de mogelijkheid van een vertoog over de ziekte. De terughoudendheid van het klinische “vertoog (die de artsen benadrukken: afwijzen van theorie, afzien van systemen, afwezigheid van filosofie) verwijst naar de non-verbale voorwaarden die het spreken mogelijk maken: de gemeenschappelijke structuur die wat wordt gezien en wat wordt gezegd scheidt en verbindt.
266. De huisarts wordt met uitsterven bedreigd. 0m te overleven zal hij een heel ander type consulent moeten worden, zal hij zich in een nieuwe niche, een nieuwe plooi van het systeem moeten zien te nestelen. Ook de psychotherapeutische praktijken zijn veranderd. Dieptepsychologie heeft plaatsgemaakt voor cognitieve gedragstherapie, waarvan de effectiviteit is aangetoond, maar dan in pie zin dat therapie een op het individu afgestemde managementcursus :is geworden. We zijn time-, life- en organ-managers geworden. Een synthese van cognitieve gedragstherapie en behavioural genomics is een onafwendbare volgende stap.

54. Een plannenmaker in de beginfase van de Revolutie, Sabarot de L’Averni?re, beschouwt de priesters en artsen als de natuurlijke erfgenamen van de twee meest zichtbare taken van de Kerk ? vertroosting van de zielen en verlichting van het lijden. De kerkelijke goederen moeten derhalve aan de hoge geestelijkheid, die ze aan hun oorspronkelijke gebruik heeft onttrokken, worden ontnomen en aan de natie teruggegeven, die als enige haar eigen geestelijke en materi?le behoeften kent. De inkomsten uit deze goederen zullen worden verdeeld onder de pastoors van de parochies en de artsen, waarbij beiden een gelijk aandeel zullen ontvangen. Zijn de artsen niet de priesters van het lichaam?
De ziel kan niet los van het levende lichaam worden gezien, en als de bedienaren des altaars worden vereerd en van de Staat een passende uitkering krijgen, moeten de bedienaren van uw gezondheid ook een vast inkomen ontvangen dat toereikend is om zich te onderhouden en u te helpen. Ze zijn de beschermgeesten van de integriteit van uw vermogens en gevoelens.
De arts zal degenen die hij behandelt geen honorarium meer hoeven te vragen; hulpverlening aan zieken zal kosteloos en verplicht zijn ? een dienst die de natie als een van haar heilige taken verleent en waarvan de arts enkel het werktuig is)’ Aan het einde van zijn studie zal de jonge arts zijn post niet mogen uitkiezen, maar deze wordt hem toegewezen afhankelijk van de behoeften en vacatures, gewoonlijk op het platteland; als hij ervaring heeft opgedaan, kan hij om een meer verantwoordelijke positie met een betere honorering verzoeken. Hij zal zijn meerderen rekenschap moeten afleggen van zijn werkzaamheden en zich voor zijn fouten moeten verantwoorden. Nu de geneeskunde een openbare, onbaatzuchtige en onder toezicht gestelde bezigheid is geworden, zal ze zich eindeloos kunnen vervolmaken; wat betreft de verlichting van lichamelijke noden zal ze aansluiten bij de oude geestelijke roeping van de Kerk, waarvan ze als het ware een wereldlijke overdruk zal vormen.
En met het leger van priesters die over het heil der zielen waken zal een leger van artsen overeenkomen die zich met de gezondheid van de lichamen bezighouden.
62. De Commissie voor Bedelarij van de Nationale Vergadering schaart zich zowel achter de opvattingen van de economen als achter die van de artsen die van mening zijn dat de enig mogelijke plaats voor herstel van de ziekte de natuurlijke omgeving van het maatschappelijk leven is, het gezin. Daar worden de kosten van de ziekte voor de natie tot een minimum beperkt en verdwijnt ook het risico dat er in de ziekte kunstmatige complicaties optreden, dat de ziekte zich verveelvoudigt en, zoals in het hospitaal, de afwijkende vorm van een ziekte van de ziekte aanneemt.
In het gezin bevindt de ziekte zich in de ‘natuurtoestand’ , dat wil zeggen in overeenstemming met haar eigen natuur, en wordt ze vrijelijk aan de regenererende krachten van de natuur overgelaten. De blik die de verwanten op de ziekte werpen, bezit de levende kracht van welwillendheid en bescheiden verwachting.
In de vrije blik op de ziekte ligt al iets verzachtende:
‘De aanwezigheid van onheil wekt een weldadig mededogen op, doet in het hart van de mensen de dringende behoefte ontstaan het te verlichten en te vertroosten, en de verzorging die de ongelukkigen onder hun eigen dak wordt gegeven, maakt gebruik van de rijke bron van weldaden die de particuliere weldadigheid uitstort. Wordt de arme in het hospitaal opgenomen? Dan raakt hij van al deze hulpbronnen verstoken ( ... ).’
65. Hier herkennen we een denkbeeld waarmee Cabanis vertrouwd was, namelijk dat van de arts-magistraat; aan hem moet de Staat ‘het leven van de mensen’ toevertrouwen in plaats van ‘het aan de willekeur van kwakzalvers en kletskousen over te laten’; hij moet van oordeel zijn dat ‘het leven van machtigen en rijken niet waardevoller is dan dat van zwakken en behoeftigen’; hij zal ten slotte hulp aan ‘publieke boosdoeners’ kunnen weigeren.? Naast zijn rol als technicus van de geneeskunde speelt hij een economische rol als verdeler van de hulp, en zelfs een morele en zo goed als gerechtelijke rol bij de toewijzing ervan; hij is nu ‘bewaker van zowel de moraal als de volksgezondheid’ geworden.
78. Sinds de achttiende eeuw neigt de geneeskunde er echter toe haar eigen geschiedenis zo te vertellen alsof het ziekbed altijd de plaats van een onveranderlijke en stabiele ervaring was geweest, in tegenstelling tot de theorie?n en systemen die voortdurend aan verandering onderhevig zouden zijn geweest en de zuiverheid van de klinische evidentie door hun speculatie aan het oog hadden onttrokken. Het theoretische zou een factor van voortdurende verandering zijn geweest, het vertrekpunt van alle historische variaties van het medische weten en de plaats ,van conflict en ondergang; deze theoretische factor zou het broze en betrekkelijke van het medische weten tot uitdrukking brengen. Daarentegen zou de kliniek de factor van positieve kennisaccumulatie zijn geweest:
deze onafgebroken blik op de zieke, deze duizend jaar oude en och telkens nieuwe aandacht zou de geneeskunde in staat hebben gesteld niet met elke speculatieve vernieuwing volledig te verdwijnen, maar behouden te blijven en langzamerhand de gedaante aan te nemen van een definitieve, hoewel onvoltooide waarheid, kortom, zich in een onafgebroken historiciteit op een dieper niveau, onder de luidruchtige episodes van haar geschiedenis te ontwikkelen. In het onveranderlijke element van de kliniek zou de geneeskunde waarheid en tijd met elkaar hebben verbonden.
Dat verklaart al die enigszins mythische vertellingen waarin aan het einde van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw de geschiedenis van de geneeskunde werd samengebracht. De kliniek, zo werd gezegd, had de geneeskunde den mogelijkheid geboden om te ontstaan. Met de dageraad van de mensheid, v??r elke ongegronde overtuiging en elk systeem, was heel de geneeskunde gebaseerd op een rechtstreekse verhouding tussen het lijden en de leniging daarvan.
Deze verhouding berustte meer op instinct en gevoeligheid dan op ervaring; voordat deze verhouding in een maatschappelijk netwerk werd opgenomen, was ze een door het individu aangebrachte zelfbetrekking: ‘De gevoeligheid van de zieke zegt hem dat deze of die houding zijn lijden lenigt of bestendigt’. Deze verhouding wordt door de gezonde mens zonder tussenkomst van het weten vastgesteld; en deze observatie is geen keuze voor toekomstige kennis; ze is zelfs geen bewustwording, maar voltrekt zich onmiddellijk en blindelings: ‘Een innerlijke stem zegt ons hier: kijk aandachtig naar de natuur’; deze observatie, die zichzelf verveelvoudigt en van de een op de ander wordt doorgegeven, wordt een algemene bewustzijnsvorm waarvan elk individu tegelijk subject en object is: ‘Iedereen zonder onderscheid oefende deze geneeskunde uit (... ) de ervaringen die iedereen opdeed werden aan anderen meegedeeld (... ) en deze kennis ging over van vader op kind.’ Voordat de kliniek een weten werd, was ze een universele zelfbetrekking van de mensheid: een tijdperk van volmaakt geluk voor de geneeskunde. En het verval begon toen het schrift en de geheimhouding werden ingevoerd, dat wil zeggen toen dit weten over een bevoorrechte groep werd verspreid en de rechtstreekse, onbelemmerde en onbeperkte betrekking tussen Blik en Woord werd verbroken: wat men te weten was gekomen werd nog slechts in de vorm van een esoterisch weten aan anderen meegedeeld en op het conto van de praktijk geschreven.
De medische ervaring bleef waarschijnlijk lange tijd open en wist tussen zien en weten een evenwicht aan te brengen dat haar voor dwaling behoedde: ‘In vervlogen tijden werd de geneeskunst in het bijzijn van haar object onderwezen en leerden de jongelui de medische wetenschap aan het ziekbed’.
115. Het hospitaal wordt voor het particuliere initiatief rendabel vanaf het moment dat het lijden dat er verlichting komt zoeken tot schouwspel is geworden. Dankzij het vermogen van de klinische blik wordt helpen uiteindelijk lonend.
184. De belangrijke breuk in de geschiedenis van de westerse geneeskunde vindt dan ook juist plaats op het moment waarop de klinische ervaring de anatomisch-klinische blik werd. Pinels M?decine clinique dateert van I802; Cabanis’ Les R?volutions de la M?decine verschijnt in I804; met het louter ontcijferen van symptomatische gehelen lijken de regels van de analyse te zegevieren. Maar een jaar daarvoor had Bichat ze al naar de geschiedenis verbannen:
Twintig jaar lang kunt u van de ochtend tot de avond aan het ziekbed aantekeningen maken over de aandoeningen van het hart, de longen of de maag: voor u zullen dit allemaal slechts verwarrende symptomen zijn, die geen enkele samenhang vertonen en zich daarom als een reeks onsamenhangende verschijnselen aan u zullen voordoen. Open eens wat lijken: onmiddellijk zult u de duisternis zien verdwijnen die de observatie alleen niet kon verdrijven.
De duisternis van het levende wijkt voor de helderheid van de dood.
201- 203. Ten slotte proefden artsen al eeuwenlang de urine. Pas heel laat begonnen ze te betasten, te kloppen en te luisteren. Wegens morele verboden waaraan de vooruitgang van de Verlichting uiteindelijk een einde maakte? Maar dat verklaart niet goed waarom Corvisart de beklopping tijdens het Keizerrijk herontdekte en La?nnec tijdens de Restauratie voor het eerst zijn oor aan een vrouwenboezem te luisteren legde. Het morele beletsel werd pas gevoeld toen de epistemologische behoefte eenmaal was opgetreden; de wetenschappelijke noodzaak bracht het verbod als zodanig aan het licht: het geheim is een uitvinding van het
weten. Zimmermann wenste al dat de artsen, om de sterkte van de bloedsomloop te kennen, ‘de vrijheid zouden hebben bij hun observaties hun hand direct op het hart te leggen’; maar hij moest vaststellen dat ‘onze verfijnde zeden ons dat verhinderen, vooral bij vrouwen’. (?)
Niet langer schaamte vormt een beletsel voor aanraking, maar smerigheid en ellende; niet langer de onschuld, maar de lelijkheid van de lichamen. De directe auscultatie is ‘voor de arts even bezwaarlijk als voor de pati?nt; alleen al de weerzin maakt haar in de hospitalen nagenoeg onuitvoerbaar; aan de meeste vrouwen kan ze nauwelijks worden voorgesteld en bij sommigen vormt de omvang van de borsten zelfs een fysiek obstakel voor de toepassing ervan’. De stethoscoop neemt de maat van een tot weerzin geworden verbod en van een feitelijke belemmering. (?)
De gestolde afstand van de stethoscoop brengt diepliggende en onzichtbare gebeurtenissen over langs een deels tactiele en deels auditieve weg. De instrumentele bemiddeling buiten het lichaam maakt een
afstand mogelijk die ook de maat is van een morele afstand; het verbod om het lichaam aan te raken maakt het mogelijk een virtueel beeld vast te leggen van wat zich diep onder de zichtbare oppervlakte afspeelt. De afstand die de schaamte schept is voor het verborgene een projectiescherm.
Wat men niet kan zien toont zich in de afstand van wat men niet mag zien.
240. Deze omdraaiing fungeerde als filosofische connotatie voor de organisatie van een positieve geneeskunde; omgekeerd was deze positieve geneeskunde op empirisch niveau een van de eerste betrekkingen die zichtbaar werden tussen de moderne mens en een oorspronkelijke eindigheid. Dat verklaart waarom de geneeskunde een centrale plaats inneemt in de algehele opbouw van de menswetenschappen: ze komt het meest overeen met de antropologische structuur die aan alle ten grondslag ligt. Dat verklaart ook haar aanzien in het dagelijks leven: de gezondheid neemt de plaats van het heil in, aldus Guardia. Omdat de geneeskunde de moderne mens hardnekkig de geruststellende spiegel van zijn eindigheid voorhoudt, waarin de dood steeds weer wordt getoond, maar tegelijk bezworen. En wanneer hij de mens onafgebroken wijst op de grens die in hem ligt, spreekt hij ook over de technische wereld, de positieve en volmaakte vorm waarmee zijn eindigheid is uitgerust. Vanaf dat moment kregen de medische gebaren, woorden en blikken een filosofisch gewicht dat wellicht vergelijkbaar is met het gewicht dat het mathematische denken daarvoor had. De betekenis van Bichat, Jackson en freud in de Europese cultuur bewijst niet dat ze evenzeer filosoof als arts waren, maar dat in deze cultuur het medische denken met het volste recht betrokken is bij de filosofische status van de mens.
Daardoor komt deze medische ervaring overeen met een lyrische ervaring die van H?lderlin tot Rilke op zoek is geweest naar haar taal.
Deze ervaring, die in de achttiende eeuw wordt ingeluid en die we nog niet achter ons hebben gelaten, hangt samen met het zichtbaar maken van de vormen van eindigheid, waarvan de dood waarschijnlijk de meest dreigende, maar ook de meest volmaakte is. H?lderlins Empedocles, die na een vrijwillige tocht de rand van de Etna bereikt, betekent de dood van de laatste bemiddelaar tussen de stervelingen en de Olympus, het einde van de oneindigheid op aarde, de vlam die terugkeert naar haar geboortevuur en als enige blijvende spoor datgene achterlaat wat door zijn dood juist moest worden uitgewist: de schone gesloten vorm van de individualiteit; na Empedocles zal de wereld worden geplaatst onder het teken van de eindigheid, in de onverzoenlijke tussenruimte waar de Wet heerst, de/harde wet van de grens; het is de lotsbestemming van de individualiteit steeds gestalte aan te nemen in de objectiviteit die haar zichtbaar maakt en verbergt, die haar ontkent en een grondslag geeft: ‘ook hier nog wisselen het subjectieve en het objectieve van gedaante’. Het mag op het eerste gezicht vreemd lijken dat de beweging die aan de lyriek van de negentiende eeuw ten grondslag ligt ??n geheel vormt met de beweging waardoor de mens een positieve kennis van zichzelf heeft verworven. Maar is het verwonderlijk dat de figuren van het weten en die van de taal aan dezelfde fundamentele wet zijn onderworpen, en dat de eindigheid die haar intrede doet de relatie tussen de mens en de dood op dezelfde wijze overheerst, namelijk in het eerste geval een rationele vorm van wetenschappelijk vertoog mogelijk maakt en in het andere geval de onuitputtelijke bron opent voor een taal die in de door de goden verlaten lege ruimte stroomt?
Het ontstaan van de klinische geneeskunde is slechts een van de meest zichtbare getuigenissen van deze veranderingen in de fundamentele ordeningen van het weten; het is duidelijk dat ze heel wat meer in gang hebben gezet dan valt op te maken uit de vluchtige lezing van het positivisme. Maar wanneer men dit positivisme in de diepte onderzoekt, wordt een hele reeks figuren zichtbaar die erdoor verborgen werden gehouden, maar die voor zijn ontstaan onontbeerlijk waren, die nadien zullen vrijkomen en paradoxaal genoeg tegen hem worden gebruikt. Met name wat de fenomenologie met de grootste hardnekkigheid tegen hem zal inbrengen, was al aanwezig in het systeem van zijn voorwaarden: in de oorspronkelijke ervaringsvormen heeft wat wordt waargenomen een betekenend vermogen en houdt het verband met de taal; de objectiviteit wordt georganiseerd op grond van de waarden van het teken; wat wordt gegeven heeft een verborgen lingu?stische structuur; wezenlijk is het ruimtelijke karakter van de lichamen; de eindigheid is van belang zowel in de betrekking tussen de mens en de waarheid als in de fundering van deze betrekking. Al deze voorwaarden speelden reeds een rol bij het ontstaan van het positivisme, maar werden in zijn belang vergeten. Zodat het hedendaagse denken, in de overtuiging het positivisme sinds het einde van de negentiende eeuw achter zich te hebben gelaten, slechts geleidelijk opnieuw ontdekte wat het mogelijk had gemaakt.
De Europese cultuur heeft in de laatste jaren van de achttiende eeuw een structuur ontworpen die nog niet is opgehelderd; men begint pas enkele draden te ontwarren, die ons nog zo weinig bekend zijn dat we ze gemakkelijk voor volkomen nieuw of volstrekt verouderd houden, terwijl ze sinds twee eeuwen (niet minder maar ook niet veel meer) de duistere maar hechte grondslag van onze ervaring hebben gevormd.
266. De huisarts wordt met uitsterven bedreigd. 0m te overleven zal hij een heel ander type consulent moeten worden, zal hij zich in een nieuwe niche, een nieuwe plooi van het systeem moeten zien te nestelen. Ook de psychotherapeutische praktijken zijn veranderd. Dieptepsychologie heeft plaatsgemaakt voor cognitieve gedragstherapie, waarvan de effectiviteit is aangetoond, maar dan in pie zin dat therapie een op het individu afgestemde managementcursus :is geworden. We zijn time-, life- en organ-managers geworden. Een synthese van cognitieve gedragstherapie en behavioural genomics is een onafwendbare volgende stap.
267. Tot slot stelt het genomics-tijdperk, via productinformatie en inzicht in de relatie tussen genoom, gezondheid en gedrag, individuen in staat zich als subject te constitueren, zich maatschappelijk te onderscheiden, door voedselinname op een verantwoorde wijze te managen, door niet obees te worden, en door positie te kiezen in maatschappelijke controverses, in het bijzonder door het al dan niet nuttigen van vegetarische, genetisch gemodificeerde of andere controversi?le producten ? indachtig de gevleugelde woorden van Feuerbach: Der Mensch ist was er iszt.
Daarmee is ook de betekenis van Foucaults studie naar de geboorte van de kliniek voor het heden aangeduid. Juist op het moment dat klinische praktijken rigoureus van karakter lijken te veranderen, biedt deze studie een historische horizon die het mogelijk maakt actuele ontwikkelingen in temporeel opzicht te plaatsen, zoals omgekeerd een actualiteit ‘voorbij de kliniek’ de unieke kenmerken van het victoriaanse medische weten zal markeren. Nog anders gezegd, voor een archeologie van het heden is de geschiedenis onmisbaar.

My knowledge of the history of medical theory is practically non-existent, and I'm embarrassed to say that I know next to nothing about the French Revolution, so large sections of this book didn't really register with me. It seems like Foucault is using a slightly more direct style than is his wont, but this effect is largely eliminated by the obscurity of his historical references. As with much of his writing, I felt that I understood the beginning and end of the narrative arc pretty well without being entirely clear on what happened in the middle. I was, in fact, all set to give this a mediocre rating; what changed my mind was the clear and fantastic ending. It really is a great statement of Foucault's (early?) philosophy as a whole, and an unusually elegant formulation. ( )

Bezug zur französischen Medizingeschichte, mit Abhandlungen zur Geschichte / Konstruktion der Klinikgeburt , unter sorgfältiger Berücksichtigung medizinischer, wissenschaftlicher und klinischer Entwicklungen und der Wege der Konstruktion von Wissen in der jeweiligen Zeit. Ein Schlüsselwendepunkt ist nach Foucault, als Studenten beginnen, gut bekannte Krankheiten zu untersuchen, die schließlich darin mündet, dass sie die Patientinnen primär behandeln. Der Körper von Patienten wird zugleich zum passiven Objekt, der Arzt zum dominanten Subjekt. ( )