Read 40%, which I feel is enough. There's much less about Karl and Jenny's relationship here than I think I was led to expect, probably because there's not just a whole lot of surviving source material. Jenny comes off as entirely saintly, and the reader will be impressed that she put up with a lot out of her love for Karl, leaving behind an aristocratic upbringing for revolutionary penury and begging because Karl could not/would not earn money to support them, as such practicalities were far less important than the revolutionary struggle to remake society.

It's more interesting as a look at the personalities of Marx and Engels, especially as young men. Karl the extraordinarily intelligent, arrogant, abrasive intellectual who rubbed most people the wrong way, even those on his side, except for a small but extremely loyal circle of friends. Foremost among those being Engels, a womanizing playboy of the aristocracy who believed Marx was the one man who could accurately see the historical and socioeconomic processes as they unfolded and prescribe the communist remedy.

It's also a very good layman's overview of the politics and upheavals in Europe at the time.

Gabriel writes the book out of an obvious place of sympathy for Marx, though not uncritically. She's like a good friend sometimes wagging her finger at him for his faults. ( )

https://salonvansisyphus.wordpress.com/2020/04/21/liefde-en-kapitaal/
LIEFDE EN KAPITAAL

April 21, 2020 at 9:08 pm Johan Depoortere Leave a comment
Edit
“Filosofen hebben de wereld alleen maar op verschillende manieren geïnterpreteerd, het komt erop aan hem te veranderen.” Karl Marx
Door Johan Depoortere
Karl Marx, voor de enen de grote revolutionair en het genie van de sociale wetenschappen, voor de anderen de baarlijke duivel, was ook een liefhebbende – zij het niet volmaakte – echtgenoot, vader en grootvader. De vrouwen in zijn leven: zijn echtgenote, de adellijke Jenny von Westphalen en zijn drie dochters speelden een enorme rol niet alleen in het persoonlijke leven maar ook in het werk van Marx. Dat weten we dankzij “Love and Capital” het boek van Mary Gabriel die de biografie van Marx schreef, gezien door het prisma van die vrouwen: behalve Jenny dus, zijn dochters Jennychen, Laura en Eleonora beter bekend als “Tussy.”

Klassiek portret van Karl Marx op rijpere leeftijd. Iedereen noemde hem “Mohr”
Dat Karl Marx, zoon van een Joodse advocaat en Jenny, de dochter van een lokale baron, elkaar vonden heeft veel met de geschiedenis en met Napoleon te maken. Hun vaders waren bevriend, ze waren beiden enthousiaste aanhangers van de ideeën van de Franse Revolutie die Napoleon tijdens de Franse bezetting had binnengebracht in West-Pruisen waar hun beider geboortestad Trier toe behoorde. Karls vader Heinrich was vanzelfsprekend geporteerd voor het Napoleontische regime dat de Joden in het door Frankrijk bezette Duitsland had geëmancipeerd. Dankzij Napoleon kon hij als Jood het beroep van advocaat uitoefenen. Na de Franse bezetting moest Heinrich zijn Joodse achtergrond afzweren en zich tot het protestantisme bekeren om zijn beroep te kunnen voortzetten onder het regime van de oerconservatieve Pruisische koningen. Ludwig, de progressieve baron en vader van Jenny, zag veel in de getalenteerde zoon van zijn Joodse vriend. Hij moet zowat de eerste zijn geweest die bij de jonge Karl Marx de zaadjes van het socialisme plantte.

Jenny von Westphalen
Jenny werd smoorverliefd op de vier jaar jongere Karl en de verliefdheid was geheel wederkerig. Ze liet haar adellijke en vrij welgesteld milieu achter voor een leven van ontbering en soms bittere armoede met haar geliefde Karl, die ze trouw volgde van Trier naar Keulen, van Parijs naar Brussel en uiteindelijk tot Londen, waar ze in Soho terecht kwamen, één van de armste en smerigste buurten van de hoofdstad waar alle politieke schipbreukelingen uit Europa aanspoelden. Tot haar dood op 67-jarige leeftijd bleef Jenny Karl door dik en dun steunen: ideologisch maar ook menselijk en materieel. Dat het gezin het hoofd (met grote moeite) boven water hield was vaak te danken aan het zilverwerk met het familie-embleem van de von Westphalens dat Jenny naar het pandjeshuis bracht. Zonder de gulle bijdragen van Friedrich Engels – over hem later meer – had zelfs dat niet volstaan om het vege lijf te redden. Dan nog verloren Karl en Jenny drie van hun kinderen aan ziekte en ontbering.
Jenny was méér dan de persoonlijke secretaresse van Marx, die als enige zijn onmogelijke handschrift kon ontcijferen en kopieerde om het aan de uitgevers te bezorgen. Ze was ook zijn ideologische klankbord en zij voerde een uitgebreide correspondentie met al wie in Europa van betekenis was op het vlak van de sociale strijd. Marx bewonderde haar politiek inzicht en zelf schreef ze behalve theaterrecensies een aantal politieke teksten. Dat haar halfbroer Ferdinand er uiterst conservatieve ideeën op na hield deerde haar niet. Zelfs toen Ferdinand minister was geworden in de reactionaire regering van de Pruisische koning Frederik Willem IV en spionnen naar Londen stuurde om het gezin van zijn revolutionaire zus in de gaten te houden bleef Jenny een warme familiale band met haar halfbroer onderhouden.

Eleonora Marx, “Tussy”
Van de drie overlevende dochters van Karl en Jenny was het vooral de jongste, Eleonora, die in de politieke voetsporen van haar vader trad. Eleonora – Tussy – was Karls tweede ik. Op zesjarige leeftijd gaf ze al blijk van een fenomenaal geheugen. Ze kende hele dialogen van Shakespeare van buiten, las Engels en Duits en gedroeg zich intellectueel als “de gelijke niet alleen van haar tien jaar oudere zussen maar ook van haar 43-jarige vader. Ze las samen met hem dezelfde boeken die ze met hem besprak.” Tussy schreef brieven naar Abraham Lincoln, de door Karl bewonderde Amerikaanse president. Karl deed de brieven niet op de post maar bewaarde ze als kostbaar aandenken.
Als jong volwassene stond Tussy in de voorste rij bij stakingen en betogingen in Londen. Ze speelde een grote rol bij de lange en bittere dokwerkersstaking in 1889 en werd ei zo na vertrappeld bij de grote betoging op Trafalgar Square die de geschiedenis zou ingaan als Bloody Sunday. Via Engels en diens Ierse vriendin, het fabrieksmeisje Mary Burns, kwam ze in contact met de Ierse onafhankelijkheidsstrijd en werd ze een vurige voorvechtster van de Ierse zaak en de “Fenians,” de Ierse revolutionaire nationalisten. Tussy speelde een leidende rol in de organisatie van socialistische partijen in het Verenigd Koninkrijk en in de rest van Europa. Na de dood van Karl beheerde ze in samenwerking met Engels zijn geschreven nalatenschap en zorgde ze voor de uitgave van het derde en vierde deel van “Het Kapitaal.” Haar persoonlijk leven was een drama. Marx verzette zich tegen een huwelijk met haar eerste liefde, Hippolyte-Prosper Lissagaray, een overlevende en geschiedschrijver van de Parijse commune. Haar latere jarenlange relatie met de socialist Edward Aveling, een man van twijfelachtig karakter, eindigde met haar zelf gekozen dood op 43-jarige leeftijd in 1898.

Jenny Marx, “Jennychen”
De levensweg van de andere twee zussen liep evenmin over rozen. Jennychen, de oudste, stierf op 38-jarige leeftijd aan kanker. Van haar zes kinderen bereikten slechts drie de volwassen leeftijd. Ook Jennychen zette het werk van haar vader voort. Ze was zijn secretaresse voor de International Working Men’s Association, (de Eerste Internationale) en correspondeerde met de leidende figuren van de beweging in heel Europa. Net als Tussy later stortte ze zich met hartstocht op de Ierse onafhankelijkheidsstrijd. In een reeks artikelen in de het Franse linkse dagblad La Marseillaise stelde ze de onmenselijke omstandigheden aan de kaak waarin Ierse nationalisten gevangen werden gehouden. De ophef die daarover in Engeland ontstond dwong premier Gladstone tot het instellen van een openbaar onderzoek dat leidde tot de vrijlating van enkele gevangenen. Jennychen trouwde met Charles Longuet, één van de stamvaders van het socialisme in Frankrijk. Het was geen gelukkig huwelijk.

Laura Marx
Ook Laura, de tweede dochter van Karl en Jenny, trouwde met een Franse socialist: Paul Lafargue. Marx had weinig politiek vertrouwen in zijn schoonzoon net zo min als in de meeste Franse socialisten die volgens hem nog steeds besmet waren met het utopische en idealistische gedachtengoed van Proudhon. Paul en Laura gaven de socialistische beweging in Frankrijk wel een kickstart maar als echtelingen groeiden ze steeds verder uit elkaar. Later kwamen ze elkaar weer dichterbij en samen kozen ze voor de dood door vergiftiging al is het niet zonder meer duidelijk dat Laura helemaal vrijwillig mee stapte in de collectieve zelfmoord.

Helene Demuth, “Lenchen”
Een andere vrouw die in het leven van Marx een grote rol speelde is grotendeels door de geschiedenis vergeten: Helene Demuth, alias Lenchen, de huishoudster die het gezin in de meest erbarmelijke omstandigheden overeind hield. Tijdens een afwezigheid van Jenny, die geld probeerde los te peuteren van haar rijke oom Philips in Holland, maakte Marx, de voorbeeldige familievader, Lenchen zwanger. Zoals steeds in hoge nood was Engels nodig om de situatie te redden. Dit keer nam hij – om een schandaal te vermijden – de rol van vader op zich en de zoon die Lenchen baarde werd aan een Londens arbeidersgezin uitbesteed, uiteraard op kosten van de vermeende vader. Het is onduidelijk of Jenny ooit heeft geweten wie de echte vader was van “Freddy Demuth” die overigens een goede relatie had met zijn halfzussen. Maar ook Laura en Tussy vernamen de waarheid pas na de dood van hun vader. Jennychen was toen al gestorven. Freddy was de enige van Marx’ nakomelingen die de Russische revolutie heeft meegemaakt. Hij stierf in 1929. Stalin gaf opdracht zijn naam diep in de archieven te begraven.
“Liefde en Kapitaal” brengt het beeld van de grote denker en revolutionair tot menselijke proporties. Ja Karl, was een liefhebbende vader, dol op zijn kinderen en kapot van verdriet toen hun achtjarig zoontje Edgar stierf. Gabriel beschrijft de hilarische scènes waarbij de grijzende Karl Marx paardje speelde en de kinderen achterop op een rij stoelen in de “omnibus” voorttrok. Ze schildert een menselijke – wellicht al te menselijke – Karl Marx. Maar echte sympathie voel je na het lezen van dit boek – behalve voor Jenny en de vrouwen in het verhaal – toch in de eerste plaats voor die buitengewone Friedrich Engels: de industrieel die de revolutie predikte, de intellectueel die een grote inbreng had in de opvattingen en de geschriften van Marx. Met zijn boek The Condition of the Working Class in England confronteerde Engels zijn vriend Karl met de onvoorstelbaar grauwe werkelijkheid waarin het Engelse proletariaat leefde. Tijdens een gezamenlijke reis naar Manchester kon Marx ook met eigen ogen die werkelijkheid vaststellen: het was de eye opener voor een man die tenslotte uit de burgerlijke klasse afkomstig was en geen idee had van de manier waarop de onderklasse leefde of beter gezegd nauwelijks overleefde. Engels en Marx schreven elkaar bijna dagelijks een brief en Engels trok telkens als het moest – en dat was bijna voortdurend – de buidel open om Marx en zijn gezin financieel boven water te houden. Toen Engels zijn belangen in de textielfabriek in Manchester verkocht kon hij Marx een jaargeld toestoppen waarmee diens financiële problemen definitief opgelost waren. Na de dood van Marx beheerde Engels zijn literaire nalatenschap en hij zorgde voor de vertaling en de (her)uitgave van Marx’ baanbrekend theoretisch werk. Je kunt je moeilijk voorstellen hoe er zonder Engels een Marx was geweest.
21 april 2020
Mary Gabriel, LOVE AND CAPITAL Karl and Jenny Marx and the birth of a revolution, Little, Brown & Cie, 2011
Mary Gabriel, Liefde en Kapitaal. Karl en Jenny Marx en de geboorte van een revolutie, Amsterdam, Uitgeverij Bert Bakker, 2012, 908 p. ( )

Fascinating, but a bit long. And so sad -- I lost track of all the different people (especially children) who died of mysterious flulike illnesses. This is the first time I remember openly sobbing over a biography. (Also, I had a fever last night and between this and Downton Abbey, I was more than a little freaked out.) ( )

Fascinating, but a bit long. And so sad -- I lost track of all the different people (especially children) who died of mysterious flulike illnesses. This is the first time I remember openly sobbing over a biography. (Also, I had a fever last night and between this and Downton Abbey, I was more than a little freaked out.) ( )

This was a very interesting read about Karl Marx and his family. It made me wonder if indeed if all biographies should be in the context of family-the family tells us so much more than the mere individualistic pictures sometimes presented. This book certainly made me more aware of Marx's concerns and ideas. However it is interesting the end of the family and repercussions of his life. It reminds me of a quote, "There is a way that seems right to a man, but there in is the way of death." ( )