Zoals ik in m'n recensie van [b:Sur la télévision, suivi de L'emprise du journalisme|1067361|Sur la télévision, suivi de L'emprise du journalisme|Pierre Bourdieu|https://d.gr-assets.com/books/1373107502s/1067361.jpg|2520858] schreef (zie hier), heeft Pierre Bourdieu een niet zo toegankelijke schrijfstijl door z'n woordenschat, maar ook het veelvuldig gebruik van bijzinnen. Dit is hier niet anders.

'Contre-feux I' is een compilatie van interviews, columns, uittreksels van speeches (op bepaalde congressen, betogingen, ...), e.d. meer van de periode december 1991 t.e.m. januari 1998. Ook bevat dit boekje het nawoord van de Engelstalige editie van 'Sur la télévision' en daarop volgend een interview over dit werk. Vreemd dat Raisons d'agir dit niet heeft mee afgedrukt bij de heruitgave die ik gelezen heb.

Reeds in de jaren '90 waarschuwde Bourdieu voor de gevaren van het neo-liberalisme dat beetje bij beetje z'n intrede aan het doen was. Hij verwees ook naar het Engeland onder Tatcher, bijvoorbeeld, alsook de periode van de Wereldoorlogen. Hij was ook sceptisch t.o.v. de euro, kaartte de nationale verschillen aan inzake sociale zekerheid en vangnetten en hoe Europa zich dat niet echt aantrok en de focus legde op de eenheidsmunt.

Bourdieu was een linkse denker en socioloog. Dat zie je ook in deze teksten, waarin hij oproept voor een meer links politiek beleid of in ieder geval een beleid waarin de verworven rechten behouden blijven, waarbij de verzorgingsstaat behouden blijft en niet uitgehold wordt ten voordele van de markten, van de werkgevers, van de globale economie. Bourdieu kaart ook het gegeven aan waarbij "globalisatie" en "individualisering" (elk voor zich, geen cao's, geen collectieve [hoe dan ook] zaken meer, ...) de nieuwe kerngedachte wordt, waarbij plots de (West-)Europese werknemer zich dient aan te passen aan de minder gegoede Oost-Europese of zelfs Aziatische werknemer, omdat daar geen (of minder) sociale vangnetten zijn en de werkgevers minder belastingen moeten betalen, de werknemers lagere lonen krijgen, enz. Daardoor voeren nationale regeringen aanpassingen door (zoals minder belastingen voor bedrijven), zodat die (grote, al dan niet internationale) bedrijven in dit of dat land blijven investeren. M.a.w., deze concurrentie tussen werknemers heeft vooral een impact op de werknemers zelf (vrees voor jobverlies, minder koopkracht, stress, ...) dan op de werkgevers (die door het minder belasting betalen dat geld voor andere doeleinden kunnen gebruiken, waaronder eigen zakken, aandeelhouders, ...).

In deze context zijn, volgens Bourdieu, de vakbonden te laks en te laat geweest om hun standpunten kracht bij te zetten, om de zaken waarvoor men indertijd gevochten heeft, te behouden en zo een tegengewicht te bieden aan het neo-liberalisme. Want voor dit laatste zijn de economie en de markten dé te volgen goden en leiders. Met alle gevolgen van dien, waaronder de overheid uithollen, zoveel mogelijk privatiseren, onafhankelijke banken, en meer. En we weten allemaal waartoe dat al heeft geleid, zoals te lezen is in, onder andere, [a:Martin Visser|5774708|Martin Visser|https://s.gr-assets.com/assets/nophoto/user/u_50x66-632230dc9882b4352d753eedf9396530.png]s [b:De eurocrisis|13541462|De eurocrisis|Martin Visser|https://d.gr-assets.com/books/1436541141s/13541462.jpg|19105119] (zie m'n recensie hier) en [a:Joris Luyendijk|178677|Joris Luyendijk|https://d.gr-assets.com/authors/1433704360p2/178677.jpg]s [b:Dit kan niet waar zijn|23165612|Dit kan niet waar zijn|Joris Luyendijk|https://d.gr-assets.com/books/1410106176s/23165612.jpg|42711356] (zie m'n recensie hier). En zo zijn er nog een hoop andere boeken.

In de teksten m.b.t. zijn eerder werk 'Sur la télévision' duidt Bourdieu er nog eens op dat journalisten op zich wellicht wel integer (kunnen) zijn, maar dat het systeem dat niet (meer) toelaat. Kijkcijfers en winst tellen. Feiten onderzoeken, duiding en achtergrond geven is van minder belang, als het maar kijkers lokt en de mensen laat meeleven. Al duurt dat meeleven vaak niet lang. Tot de volgende crisis. Ook zijn bepaalde onderwerpen gemakkelijk voor televisie: oorlog, natuurrampen, ... waardoor men minder moeite moet doen om dit te onderzoeken. Als je dan kijkt naar vandaag: de situatie met de vluchtelingen (Calais, Hongarije, en elders) blijft men inderdaad dat in beeld brengen, maar degelijke achtergrond krijg je niet. Wel oppervlakkige details als dat ze van Syrië komen, van Afghanistan, van Tunesië, Algerije (Bourdieu was een Algerije-expert), ... Maar waarom en hoe en wat er gedaan wordt om de eventueel de problematiek lokaal aan te pakken? Nada.

Ik ben het niet met alles eens wat Bourdieu te vertellen had, want soms is hij te extreem in z'n gedachten of zelfs te vaag (met moeilijke woordenschat kan je soms intelligent overkomen, maar wat je vertelt kan de luisteraar/lezer dan nog niks wijzer maken).

Op het einde staat een lijstje met de werken waarop Bourdieu zich baseerde voor z'n betogen in deze eerste 'Contre-feux'.

Kortweg: Duidelijk geen voer voor de liberaal-ingestelden, eerder een trap onder de kont van de linkse partijen om terug wakker te worden. ( )

A clearly written exposure of the neo-liberal mess that many of us find ourselves in today. ( )

Contre-feux

Ce recueil de textes – souvent inédits – est un livre quasi militant. Il y a une forme de rupture entre le sociologue qui pense tout au long de sa carrière et celui qui tente d’agir. Bourdieu a quelques fois parlé du caractère schizophrénique du sociologue, de l’intellectuel qui analyse l’objet et qui est emporté par lui.

Contre-feux est le parfait exemple du livre de science militante, celle qui met en lumière les structures profondes de la société. Bourdieu ne se fait pas prophète mais bien lanceur d’alerte, pleinement intellectuel. Quelques fois, il devient par ses propos – avec d’autres – cet intellectuel collectif qu’il a aimé être. Contre-feux est une dénonciation du discours dominant, des rapports de force existant entre les individus. Ce petit ouvrage est une attaque en règle et une arme de défense contre la montée en puissance du discours et des pratiques néo-libérales.

On peut ne pas se reconnaître dans certains textes de l’auteur. On peut aussi ne pas accepter certains jugements de Bourdieu. Mais cela semble difficile tant la démonstration est solide. D’une actualité cruelle, on perçoit, à l’aune de ces interventions, le processus long et lent de libéralisation économique de notre société. ( )