Vaste lezers van mijn blog weten dat ik in 2022 mij wat nader ben gaan verdiepen in de jazzmuziek. U dacht natuurlijk dat u hier vanaf was maar niets is minder waar. Onlangs heb ik een projectje afgerond waarin ik aan de hand van The Penguin Jazz Guide 1001 jazz-albums heb beluisterd.

Auteurs Brian Morton en Richard Cook hebben een keuze gemaakt uit de, volgens hen, beste albums uit de jaren twintig van de vorige eeuw tot en met het jaar 2010. Feitelijk heb ik veel meer dan die 1001 albums beluisterd, want er zitten genoeg ‘Complete Recordings’ tussen die soms 6, 7, 8 of nog meer albums bevatten en die heb ik allemaal achter de kiezen.

Door de zegen van internet en de streamingsdiensten is het merendeel van alle albums online te vinden. Daar waar ik een album echt niet kon vinden heb ik een vergelijkbaar album van dezelfde artiest beluisterd, bij voorkeur uit dezelfde periode. Ik heb dus niets hoeven overslaan.

Ik ben er bijna een jaar mee bezig geweest en heb er heel wat luisteruren op zitten en het heeft mij een redelijk goed beeld gegeven van wat de jazz te bieden heeft. Mijn elpee-wensenlijst is uiteraard gegroeid tot een ongezond formaat en ook heb ik genoeg inspiratie opgedaan voor nog wat muzikantenbiografieën die vast nog wel eens voorbij zullen komen hier.

Maar wat staat er nu precies in het boek? Ieder decennium wordt beschreven door een inleidend verhaal over de jazzmuziek in die periode. Dan volgt de naam van een artiest met zijn of haar geboortedatum en -plaats en, indien van toepassing, de sterfdatum en -plaats. Het instrument staat genoemd en het album dat besproken wordt. Vervolgens staat de bezetting beschreven van de muzikanten die meespelen en wordt er altijd geopend met een quote van de artiest zelf of van iemand die iets over de artiest zegt. Zoals de van oorsprong Oekraiense jazzpianist Art Hodes;

‘You have to admit it’s ironic. Your family emigrates and you end up in Chicago, the one place on the planet that’s colder than Russia.’

Of een quote van sergeant Joe McGann die zich de muziek van Count Basie herinnert;

‘That was the sound of the war for me. “Jumping At The Woodside”, and Jimmy Rushing singing. I know there was a recording ban on, but Basie was above all that. He was like the Manhattan Project, our secret weapon. I hummed that stuff crossing the Rhine.’

Na die quote volgt een verhaal over de artiest of groep en over het album. Als je dat zo achter elkaar beluistert krijg je een fantastisch beeld van hoe de jazz zich heeft ontwikkeld vanaf het swingtijdperk tot en met de jazz die nu gespeeld wordt.

Je wordt ook een hoop wijzer over de muzikanten en hun onderlinge verhoudingen. Zo was de pianiste Mary Lou Williams bang voor de sterpianist Jelly Roll Morton;

‘I was afraid of him. He had this big mouthful of diamonds and he stuttered when he talked fast, which made him seem more frightening rather than ridiculous. He pushed me on to a stool in his office uptown and told me to play. I played “The Pearls” for him, hoping I wouldn’t get dumped on my butt on the floor. He was supposed to hit out for almost no reason, especially girls.’

Natuurlijk is de gemaakte keuze voor de albums in dit boek volslagen arbitrair, hoewel er vrijwel altijd redenen worden gegeven waarom juist dat album is gekozen om op te nemen dus in die zin is de onderbouwing prima voor elkaar. De eigen mening wordt ook weleens met enige humor gebracht dus dat leest prettig, zoals over het album van alt-saxofonist Louis Jordan;

‘If you find yourself not enjoying Jordan’s music, check your pulse.’

Ik heb talloze nieuwe ontdekkingen gedaan, zoals het jazz-album van de klassieke pianist André Previn, het werk van de Belgische pianist Fred van Hove (met titels als Het streven om niet vertrapt te worden, Wie heeft dat vogeltje en Discussie tussen links en rechts waarbij natuurlijk klappen vallen), de muziek van de jonggestorven Poolse KNO-arts Krzysztof Komeda, de totale deconstructie van de saxofoonmuziek van Anthony Braxton, de ontnuchterende werking (letterlijk als we het verhaal mogen geloven) van de muziek van Sun Ra en de doedelzakken (die ik niet direct verwachtte in de jazz) in de muziek van saxofonist Paul Dunmall.

Waar jazzmuziek vaak met de Verenigde Staten wordt geassocieerd staan er ook heel veel artiesten in uit andere delen van de wereld en wordt ook Nederland niet vergeten. Zo is de Dutch Swing College Band opgenomen en zijn Willem Breuker, Misha Mengelberg, Hein van de Geyn en Han Bennink op verschillende opnamen te horen. Het album The 8th Of July 1969 van de Duitse vibrafonist Gunter Hampel is in Baarn opgenomen en het album Grand Max van trompettist Charles Tolliver is een live-opname van het Loosdrecht Jazz Festival in 1972. Genoeg Hollands glorie dus.

Voor de liefhebber staat er dus onnoemelijk veel in en ik kan er nog jaren mee vooruit want ik heb veel aantekeningen van albums die ik opnieuw wil beluisteren of die ik in mijn collectie wil opnemen. Het enige minpuntje is dat de quotes die steeds voorafgaan aan het stuk bij buitenlandse artiesten in het Frans of Italiaans worden weergegeven zonder verdere vertaling. Verder kunt u als liefhebber aardig aan de slag met dit boek. ( )