Pim Wiersinga

"Gracchanten" is een meeslepend, episch verhaal van een onbeduidende hoofdpersoon. In bepaalde opzichten is het boek vergelijkbaar met "De komedianten" van Louis Couperus.

Het verhaal bestaat uit de levensgeschiedenis van Skamander. Zijn levensverhaal is een vreemde mengeling van mystiek, grootsheid en platvloersheid. De mystiek schuilt in het geheim van zijn afkomst, een geheim dat niet wordt onthuld. Naast zijn geheimzinnige afkomst, is de rol van Skamander's vader in het verleden een belangrijk aspect. Niettemin blijft ook dit motief steken in de zin dat het nergens toe leidt, afgezien van minachting. Tegelijkertijd zijn er te veel andere personages in het boek die weet hebben van de omfloerste afkomst van Skamander om deze beide motieven toe te schrijven aan zijn grootheidswaan.

Overigens zijn waan en verwaandheid, en roes en wel belangrijke motieven in het verhaal, en verwant aan het bedrog, het toneelspel en de Dionysos-cult.

Maar naast de waan en roes, is het leven van Skamander een aaneenschakeling van platvloersheid. In feite is hij niet meer dan een schandknaap. De suggestie wordt wel gewekt dat hij een uitzonderlijke schoonheid bezit, en dat de homoseksuele relaties een deel van de normale eromenos / erastes relatie betreft. In het geval van Skamander zijn die relaties echter erotischer en ontdaan van andere culturele aspecten, die deze contacten seksueler maken.

Het enige wat ontbreekt in het leven van Skamander is drama en handeling. Deze wordt in het verhaal ingebracht door de relatie tussen Skamander en de Gracchen broers en dier moeder. Deze episode vormt het zwaartepunt in het verhaal. Het is dan ook opmerkelijk dat ze pas zeer laat in het boek op de voorgrond treedt. Te laat. De oorsprong en innigheid van de relatie wordt niet duidelijk aan de lezer. Nadat de lezer het leven van Skamander bijn van minuut tot minuut heeft gevolgd, maakt het verhaal een forse sprong. Het huwlijk met Priscilla, de vriendschap cum werkgeversrelatie met Gaius, de schijnbaar innige haat-liefde relatie met Cornelia, de redenen waarom Skamander Quintus adopteert; niets daarvan wordt uitgelegd Het is niet duidelijk waarom het verhaal zich toespitst op Gaius Gracchus en niet op Tiberius, die uitsluitend in de achtergrond optreedt.

Een ander zwak punt is de voortdurende terugkeer van personages. Zelfs als wij erin meegaan te veronderstellen dat Skamander zich door vriedschap en toewijding heeft opgewerkt en dat de Grieks-Romeinse wereld in feite slechts een klein gebied omvat, is de frequentie waarmee Skamander verscheidene personages herhaaldelijk letterlijk tegen het lijf loopt onwaarschijnlijk. Daarbij begint de indruk dat erotische motieven daarbij een rol spelen hinderlijk door te werken. Zo krijgt de redding van Skamander in de meest spannende, laatste, episode van het boek, een vlaag van vulgaire onwaarschijnlijkheid, als blijkt dat zijn redder de Minos, de Koning van Kreta is. Het verhaal laat in het midden of het hier een tweede speling van het lot betreft die Skamander in de nabijheid brengt van Minos, maar de suggestie dat het hier om een daad uit liefde (lees begeerte) gaat is sterk, en weinig geloofwaardig.

Niettemin, is "Gracchanten" een kloek boekwerk van ruim zeshonderd bladzijden in staat de lezer te boeien, en levert de structuur van het boek voldoende houvast om te blijven lezen. Ik was niet altijd blij met het taalgebruik, vooral verkleinwoorden zoals "wijngaardje" en "zwembadje" deden soms tenen krommen. ook zijn merels niet echt het soort vogels die je overdag kwetterend in de struiken verwacht, maar dit zijn details, die weinig afdoen aan een geslaagde, grote roman.… (más)