Aleksander Skorobogatov

Dat er iets niet snor zit met 'Bertrand' is van bij het begin wel duidelijk en dat Nikolaj een gruwelijk ruggengraatloos smiezertje is wat je je zélf liefst een klap wil verkopen, helpt niet bij de eerste lectuur, maar even doorzetten en je laat Sergeant Bertrand niet gauw los en omgekeerd.

Als de genese van dit boek klopt (Skorobogatov wist niet dat het gepubliceerd ging worden, hij was vergéten dattie het geschreven had etc.) en geen puike mythografie blijkt, dan is het een topdebuut.

Maar los daarvan valt op: het gemak waarmee Skorobogatov schrijft—of toch, verhaalt—en hoe 'vlot' en natuurlijk deze surreële nachtmerrie leest: hedendaags en dichtbij en toch zo klassiek, zo Russisch (de anekdote in het gekkenhuis) en gekmakend gogoliaans.

Niet het gevoel dat ik morgen metéén naar een andere Skorobogatov grijp maar het zal ook niet bij deze blijven.… (más)

Aleksandr Skorobogatov : Sergeant Bertrand
Een beklemmend boek, dat steeds meeslepender wordt tot een totale vervreemding.
Het verhaal handelt over Nikolaj, een dronkaard die blijkbaar belast is met de dood van zijn zoontje. Het hoe en waarom blijft een open vraag. Blijkbaar heeft hij als jongeling ook een moord op een meisje zien gebeuren. Later lezen we over zijn pathologische jaloezie aangaande zijn vrouw, een gevierde toneelactrice. Het boek beschrijft de beslommeringen van een gekwelde en teruggetrokken man. Aanvankelijk komt hij beklagenswaardig over, maar verder in het boek wordt hij een niets meer vertrouwende controle-freak, agressief en gedesoriënteerd.

Wanneer er een demoon, Sergeant Bertrand, in zijn leven opduikt , wordt door toedoen van deze duistere persoon een pathologische jaloezie ontwikkeld en van kwaad wordt het erger. Nicolaj gaat op onderzoek in het theater en wordt zeer agressief… De sergeant drijft door insinuaties onze Nikolaj tot het uiterste. Uiteindelijk belandt hij in de psychiatrie waar zijn vrouw hem wil komen bevrijden en waar zij dan nog geïntimideerd wordt door de hoofdgeneesheer…

Dat jaloezie en drank alles kan vernietigen is zeker te begrijpen. Als daarboven nog de dood van het zoontje een zware belasting vormt èn de verzwegen getuigenis van een gruwelijke moord in zijn kindertijd, dan kunnen we goed begrijpen dat de hoofdfiguur in een zware psychopathologische toestand terecht komt.

Vele recensenten begrijpen vaak niet wat een totale gedesoriënteerdheid, een schizofrenie of recidiverende psychoses , veroorzaakt door reeds vermelde desastreuze mentale belastingen en drank, kunnen veroorzaken bij de mens… Wat is waarheid en wat is waan? Wie is Sergeant Bertrand? Is er reden tot jaloezie? De lezer zal het verhaal beschouwen als een fantasierijk boek met een mengeling van waarheid en verzinsels, vol paranoia….

Mijn mening is dan ook dat alle ‘hersenspinsels’ en delirium-hallucinaties (de sergeant) en dito-conversaties bij de zieke Nikolaj door hem voor waarheid worden genomen, dat de agressie werkelijk optreedt en de ontmenselijking van Nikolaj intreedt.

Elke gebeurtenis of communicatie op zich mag de lezer niet gaan ontleden, want dan verliest het uittreksel zijn feitelijke context. Het is de verzameling aan onwaarschijnlijke toestanden, gebeurtenissen en conversaties met schizofreen ingebeelde personen die de symptomatologie vormen van de totaal gedesoriënteerde geestestoestand . Hierover handelt dit boek.

Dit boek is bijzonder knap geschreven èn gecomponeerd. Zo goed dat de lezer totaal meegesleept wordt in een spannend verhaal. De schrijfstijl is erg Russisch, hetgeen er nog een specifieke gelaagdheid aan toevoegt! Dat menige recensenten de mogelijke onderlagen gaan uitspitten om toch maar allerhande metaforen te vinden die eventueel kunnen verwijzen naar de politiek-sociale toestanden in Rusland lijkt mij overbodig en onwaarschijnlijk!

Het boek vertoont wel een Russische stijl-ziel. Quotering : xxxx

Theo 20/10/21… (más)

“Je roman is wat raar”
Bovenstaand citaat uit het boek komt van een vriend van de auteur die in dit boek dit boek aan het lezen is terwijl het door de auteur wordt geschreven. Jawel, je leest het goed en daarmee weet je meteen dat je iets speciaal mag verwachten. De Wit-Russische auteur Skorobogatov stelt niet teleur. Het eerst deel is een bijna geniale absurdistische roman waarin hij alle conventies van de roman op de helling zet: een opeenvolging van absurde, soms erg crue scene (onder andere een moord met een spijker en een hamer), met tussendoor mensen die commentaar leveren op wat de auteur aan het schrijven is en hem wijzen op tal van incongruenties. Zoals gezegd: dit is onnavolgbaar surreëel, maar wel een geweldige leeservaring.
Delen 2 tot en met 4 spelen zich dan grotendeels in Stockholm af, waar de auteur de Nobelprijs voor de vrede mag afhalen (omdat hij in deel 1 blijkbaar een massamoordenaar uit de weg heeft geruimd). Klein foutje hier, al of niet bewust bedoeld door de auteur: maar de Nobelprijs voor de vrede is de enige die niet in Stockholm, maar in Oslo wordt toegekend en uitgereikt. Maar niet getreurd, in deze delen is de stijl iets prozaïscher, met minder tussenkomsten van anderen, maar de verhaalstof is al even absurd, zij het veel macaberder van inslag. Om maar iets te zeggen: de voorzitter van het Nobelcomité wordt vermoord en vermalen tot gehakt, maar wordt later weer tot leven gewekt door hem vol te proppen met vlees. Wansmakelijk? Zeker, maar Skorobogatov heeft hier duidelijk een soort koortsdroom beschreven, of de hallucinaties van iemand die - gezien de titel – duidelijk ‘high’ is.
Blijft natuurlijk de vraag wat de bedoeling is. Want behalve pastiches op Russische grootmeesters, met doorprikking van mythes als die van de Russische ziel, en fragmenten van een hopeloos liefdesverhaal (de poging van de auteur om zijn vrouw terug te winnen) zie ik niet echt een rode draad. Tenzij dat het een feest van de literaire verbeelding is, zoals mijn GR-vriend Laurent het uitdrukt, een staaltje van de almacht van de auteur als demiurg. Voor wie daarop kickt: dit is absoluut een boek voor jou. (2.5 stars)
Terzijde: ik vond alleen een Nederlandse vertaling van dit boek; blijkbaar is het (nog) niet gepubliceerd geraakt in het oorspronkelijke Russisch.… (más)

Dit was een nogal heftige lees-ervaring. Al vrij snel heb je door dat dit verhaal een opeenvolging is van waanvoorstellingen door de aan alcohol verslaafde Nikolaj. Nikolaj verdenkt zijn vrouw Vera, een theater-actrice, van tal van affaires. En dat lijkt bevestigd te worden door voorvallen bij hem thuis en in het theater, geschetst door de ogen van Nikolaj. Na zo’n scene volgt telkens ook een erg gewelddadige ontlading. En dat gaat van kwaad naar erger. Nikolaj wordt ook voortdurend opgejaagd door een nogal duistere vriend van hem, een zekere Sergeant Bertrand, die hem aanport zich meer als een echte man te gedragen. De hele – vrij korte – roman wordt zo beschreven dat het niet altijd duidelijk is wat echt is en wat niet, en bijvoorbeeld of die Bertrand niet evenzeer een door Nikolaj gefingeerd personage is, een afsplitsing van zijn persoonlijkheid.
Terwijl ik dit las, schoot me door het hoofd dat Nikolaj best een figuur zou kunnen zijn uit een roman van Dostojevski, iets als ‘Boze geesten’, maar dan in verkorte en verhevigde vorm. Met andere woorden, Skorobogatov meet zich met de groten, en dat al onmiddellijk in zijn debuut. Niet min dus. Maar toch zijn er wat haken en ogen aan: diverse verhaallijnen (de verwijzingen naar het dode zoontje van Nikolaj en Vera, Nikolaj’s geheimzinnige litteken) worden niet echt uitgewerkt, en de onvoorwaardelijke liefde van Vera voor haar waanzinnige en gewelddadige man vond ik nogal ongeloofwaardig. Natuurlijk kan je deze roman ook metaforisch lezen, waarbij Nikolaj – slash – Bertrand staat voor de obsessieve en niets ontziende Staat (een late reminiscentie aan de Sovjet-Unie), maar helemaal overtuigd ben ik daardoor niet. In elk geval een intrigerend debuut… (más)