Hans Ibelings

The two successive Flemish Government Architects Bob van Reeth and Marcel Smets each had their own approach and spearheads. After a decade of the institution of Flemish Government Architect, the time is ripe for a review of the institution, the method of the Open Call, and the results.

‘A Government Architect does not build’ was the conclusion of Bob van Reeth on the occasion of his resignation in 2005. He was appointed Government Architect in 1998 to turn the tide and to get the inadequate architecture policy of the government back on the rails. High-quality architecture is a choice of the principal and the government must assume its model role, Van Reeth believed. His choice was not to build but to assist the principal. As a consultant, Van Reeth got under the principal’s skin. His successor Marcel Smets opted for a different approach in 2005: what he called ‘the cassis in the kir’. Smets has been at work for four years by now.

Op initiatief van Vlaams Bouwmeester Marcel Smets analyseerde architectuurcriticus Hans Ibelings tien jaar Vlaams Bouwmeesterschap en de methode van de Open Oproep. In 1999 kreeg het Vlaamse architectuurbeleid een nieuwe impuls door het instellen van die functie die eerst tot 2005 door bOb van Reeth werd vervuld en nadien door Smets. Dat beleid is een breuk met het verleden doordat het eindelijk meer aandacht besteedt aan de publieke ruimte en de openbare gebouwen. Architectuur is van waarde voor de samenleving en de overheid heeft daarin een verantwoordelijkheid. De architect bouwt niet louter voor individuen of instituties van kerk en staat, maar geeft gestalte aan een samenleving. Daarom is architectuur een publieke kunst die de samenleving ten goede komt. Architectuur wordt zelfs ontdekt als een van de middelen om het Vlaamse zelfbewustzijn uit te dragen en vorm te geven. Het laat zien wat onze deelstaat vermag. Samen met de Vlaamse Bouwmeester vormen het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) en de uitgave van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen een ‘wapen tegen de architecturale ongeletterdheid’. Door voor architectuur in opdracht van de Vlaamse overheid of lokale besturen te werken met de Open Oproep en de daarbij horende discussies, verhoogt niet alleen de kwaliteit van de projecten, maar ook de betrokkenheid van de bevolking en de openbaarheid van bestuur. De Open Oproep is eigenlijk een wedstrijd waarbij na een opdrachtformulering kandidaten een portfolio indienen. Daaruit gebeurt een voorselectie van tien ontwerpen. Na overleg met de bouwheer kunnen vijf ontwerpers hun visie geven en komt de jury tot een keuze. Altijd wordt getracht jonge bureaus en een buitenlandse architect aan te trekken. Sinds 1999 waren er meer dan 400 projecten, waarvan er 200 in uitvoering zijn en 50 gerealiseerd. Ibelings belicht er in zijn boek dat ook in het Engels verscheen, 24 in detail. Het gaat om heel uiteenlopende projecten voor cultuurcentra, schoolgebouwen, infrastructuurwerken zoals bruggen en wegen, dorpskernen, stadshuizen of crematoria, waarbij het nu eens een nieuwbouw betreft, dan weer een restauratie of een interventie in een bestaande bebouwing. Het boek In publieke opdracht zorgt voor een degelijke terugblik op het mooie resultaat van een decennium Vlaams Bouwmeesterschap.
[Emmanuel Van Lierde]… (más)