This third part only advances Maarten Koning's career by some 25 months, from the end of 1972 to the beginning of 1975. In the background there are things like the oil crisis and the car-free Sundays, the increasing visibility of Surinamese people in the Netherlands, and the start of the agitation against the Amsterdam Metro. But the story really seems to be about what we'd now call "work-life balance", as Maarten's responsibilities in the Office start to pile up and his work-stress increases, putting pressure on his marriage. Voskuil emphasises this by giving us fewer scenes from Maarten's private life than in the previous parts, most of which turn out to be either centred around work or around extra worries that pile up the stress, like the decline into old age of his father and his mother-in-law.

At work, there is plenty of the usual wealth of small, insignificant incidents that obliquely tell us so much about the characters involved, and there are a couple of bigger storylines, related to wider disputes in the field of ethnology between those — like the Flemish Professor Pieters and the Yugoslav Professor Horvatic — who see ethnological research as a way of rediscovering ancient local traditions and those in the younger generation — like Maarten — who argue that "immutable tradition" is a mistaken idea and cultural practices can never be isolated from historical and social factors. One of the most memorable scenes in the book is a showdown between Maarten and Horvatic at a conference in Hungary, although I thought the very best scene so far was a description of a busy morning in Maarten's office somewhere towards the end of 1974, where Voskuil just piles on one important but unconnected problem after another, too quickly for any of them to be dealt with before the next one arrives, so that Maarten already has about eight balls in the air at the same time when the phone rings and someone announces that there's a man here to see about the linoleum. We've all been there... ( )

1972 - 1975. Maarten zit nog steeds op het Bureau, als directeur van de afdeling Volkscultuur. Hij weet zich ook nog steeds geen raad met zijn houding ten opzichte van zijn ondergeschikten, waarvan sommigen ook wel heel merkwaardig zijn. Hij ontwikkelt wel een visie op het vak, en daarmee maakt hij zich in de internationale gremia van de volkscultuur niet altijd even geliefd, al zien de jongere congresdeelnemers wel dat ze met de visie van Maarten iets kunnen. Aan het eind van het boek overlijdt de vader van Maarten, de moeder van Nicolien wordt steeds meer dement en op de laatste bladzijden krijgt meneer Beerta een beroerte die hij naar alle waarschijnlijkheid niet zal overleven.

The third part of the “Het Bureau” series about the working life of the writer. He hates his work more and more, and he hates himself and how he is at work and in work-social situations. I loved this book even more than the first two, because of the humor in the book. At several points the main character (Voskuil himself) refers to writing a book about his work-life and colleagues, and reassures them that he never would, because they are too boring. I do feel sorry for him sometimes, because no matter what he does, he doesn’t seem to do it right (he feels, or if he thinks he is right, others disagree). The ending is a sad transition to the next part. ( )

In "Plankton" gaat het verhaal van de gebeurtenissen aan het Bureau verder. Voskuil heeft steeds meer blz nodig per beschreven jaar, in dit deel bijna 800 blz voor de jaren 1973 en 1974. Wie tot zover gekomen is zal dit deel waarschijnlijk ook wel weten te waarderen. Na dit deel wil ik het laatste deel reserveren om te zien hoe het afloopt. Vreemd genoeg lijkt het verslavend te werken, nu is het al een week geleden dat ik gestopt ben met lezen maar ik denk er hard over om morgen deel 4 te lenen bij de bibliotheek. Voor mij is "Het bureau" de meest fascinerende serie boeken uit de Nederlandse literatuur hoewel ik me kan voorstellen dat veel anderen het maar een hoop geleuter zullen vinden. Eigenlijk is het een soort "Big Brother" voordat dat programma bestond.
Uitgelezen: dinsdag 17 oktober 2000 ( )

Het derde deel – nog niet volledig uit, maar dat is een kwestie van het avondlicht even zijn intrede te laten doen – in de zeven delen tellende cyclus. Nog vier delen dus, en ik vrees opnieuw dat dat te veel zal blijken. Het is enerzijds wel knap wat Voskuil doet – dat gedetailleerde, daar houden we wel van – en zijn schrijven is vlot, vlot genoeg om er op enkele uurtjes tijd een paar honderd bladzijden door te jagen. Daarbij tilt de identificatie met Maarten Koning ons over de saaiste stukken heen en zo nu en dan lezen we zelfs vrij probleemloos de vele Duitstalige fragmenten (dat deden we trouwens ook al in deel 1 en deel 2). Werken, leven, wetenschap beoefenen, ... als je het van dichtbij bekijkt, zinkt je de moed in de schoenen en ga je het liefst de rest van de dag op een bankje in het park de eendjes zitten voeren. (Dat wisten we zonder Voskuil ook wel al.)

Maar anderzijds botst en kraakt Het Bureau hier en daar wel wat: ondanks de vele details, de vele persoonlijke (en dus kleine) beslommeringen en erg genietbare beschrijvingen van vergaderingen, commissies, overleggen, congressen ... blijven de meeste personages platte karikaturen (Bart Asjes is daarvan het meest ergerlijke voorbeeld, maar ook Nicolien – de vrouw van Koning - heeft daar zwaar onder te lijden). Enkel Koning zelf, Beerta en ook wel Frans Veen (al is dat in dit deel weer wat minder) krijgen de broodnodige vulling die een personage bijna 2000 pagina’s ver kunnen tillen. Daarnaast ontbreekt het tactiele in dit boek en in Voskuils schrijven bijna volkomen** – in de drie delen heb ik Maarten Koning 1 maal (!) zijn vrouw weten omarmen (en een halve keer een kusje geven), en behalve 2 minirokjes, 1 tegen zijn wil opgemerkte Basic Instinct-beweging en een niet gesmaakte platte tandartsen-mop lijkt Koning verder volkomen a-seksueel. Normaal gezien tel ik dat soort dingen niet, maar voeg dat ontbreken van het lichamelijke aspect samen met het karikaturale van sommige personages en de levendigheid schiet er bij in. Het zal wel Voskuils intentie wezen: zijn (of Konings) afkeuring van al te persoonlijk contact op de werkvloer, zijn walging van promiscuïteit wordt verschillende malen treffend geïllustreerd. Mijns inziens drijft hij het echter te ver door, en krijgt het geheel op die manier onnodig een preutse deklaag.

U denkt wellicht, op basis van het voorgaande, dat ik het hierbij maar laten zal. U denkt verkeerd. Koning is me, ondanks alles, na gekomen. (Gisteren hielp ik zelfs twee lieveheersbeestjes ontsnappen aan de drukkende warmte van het bureel.)

**Update: Had ik eerst het boek helemaal uitgelezen, dan had ik dit niet geschreven. Even na pag. 630 ruist het tactiele door vrijwel elke pagina.

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2009/02/plankton.html ( )